Coleoptera
Coleoptera – Gerçek Kınkanatlılar Takımı
Dünya üzerindeki tüm canlı türlerinin yaklaşık %25’i bu takıma aittir.
Bilimsel Sınıflandırma:
- Alem: Animalia – Hayvanlar
- Şube: Arthropoda – Eklem bacaklılar
- Sınıf: Insecta – Böcekler
- Takım: Coleoptera Linnaeus, 1758
Morfolojik Özellikler:
- Kanatlar: Ön kanatlar sertleşmiş “elitra” (elytra) hâlindedir; uçuşta kullanılmaz, arka kanatları korur. Arka kanatlar zar yapıdadır ve uçuşu sağlar.
- Ağız Yapısı: Çiğneyici tip ağız parçaları (bitki, mantar, böcek, leş tüketebilirler).
- Gözler: Büyük, bileşik gözler yaygın; bazı türlerde basit göz (ocelli) de olabilir.
- Anten: Segmentli ve türlere göre ipliksi, testere biçimli, topuzlu vs. olabilir.
- Metamorfoz: Tam başkalaşım (holometabolizm): Yumurta → larva → pupa → ergin.
Ekolojik Rolleri:
RolÖrnek Aile/TürAçıklamaBitki zararlısıChrysomelidae, CurculionidaeYaprak, kök, meyve ile beslenir.AyrıştırıcıScarabaeidae, SilphidaeLeş, dışkı, çürümüş organik madde tüketir.YırtıcıCarabidae, CoccinellidaeDiğer böcekleri yerler; biyolojik mücadelede kullanılır.Mantar besinlisiErotylidae, CiidaeAğaç mantarları üzerinde yaşar.TozlayıcıCetoniinae (gül böcekleri)Çiçeklerde polen taşırlar.Su altı türleriDytiscidae, GyrinidaeTatlı su sistemlerinde yaşarlar.
🧪 Önemli Alt Takımlar ve Aileler:
1. Adephaga (Yırtıcılar ağırlıklı):
- Carabidae – Yer böcekleri
- Dytiscidae – Sualtı avcıları
- Gyrinidae – Döner böcekler
2. Polyphaga (Çeşitli beslenme formları):
- Scarabaeidae – Gübrelik böcekler
- Curculionidae – Weevil’lar (hortumlu böcekler)
- Chrysomelidae – Yaprak böcekleri
- Coccinellidae – Uğur böcekleri
- Cerambycidae – Uzun antenli böcekler
- Tenebrionidae – Karanlık böcekler
- Dermestidae – Müze zararlıları
İnsana Zararlılık ve Etkileşim:
TürZararıAçıklamaDermestidaeGiysi, müze koleksiyonu tahribatıKeratinli yapılarla beslenirler.Tenebrionidae (un böcekleri)Gıda zararlısıDepolanan gıdalarda çoğalır.Blister beetles (Meloidae)Zehirlidir (kantharidin)Ciltte kabarcık, içildiğinde ölümcül.CurculionidaeTarım zararlısıTahıl, pamuk, meyve ağaçlarına zarar.
Zehirli Türler – Örnek: Meloidae (Haşhaş böcekleri)
- Zehirli Madde: Kantharidin
- Etki: Ciltte yanma, kabarcık; yutulursa böbrek yetmezliği ve ölüm.
- İlk Yardım:
- Deri teması: Su ve sabunla yıka, tıbbi yardım al.
- Ağızdan alınma: Hemen tıbbi yardım. Kusturulmamalı!
Bilimsel Kullanım Alanları:
- Biyolojik mücadele: Coccinellidae türleri yaprak biti kontrolünde kullanılır.
- Adli entomoloji: Dermestidae ve Silphidae ceset bozunumu evrelerinin belirlenmesinde kullanılır.
- Ekolojik gösterge: Orman sağlığı, toprak durumu ve biyolojik çeşitlilik değerlendirmelerinde kullanılır.
- Zoolojik müzeler: Dermestid türleri iskelet temizlemede kullanılır.
Latince Adın Anlamı:
- Coleoptera: “Koleos” (kılıf) + “pteron” (kanat) → “Kın kanatlı” anlamındadır.
- Elitra adı verilen sert ön kanatlar, arka kanatları ve abdomeni korur.
İlginç Bilgiler:
- Dünya çapında >400.000 tanımlanmış tür ile hayvanlar aleminin en zengin takımıdır.
- Goliathus goliatus, dünyanın en ağır böceklerinden biridir.
- Agrilus planipennis, Kuzey Amerika'da büyük çevresel zararlara neden olmuş istilacı türdür.
- Lucanus cervus (geyik böceği), Avrupa’nın en büyük kara böceklerinden biridir ve Türkiye’de de bulunur.
Türkiye'de Yaşayan Örnek Türler:
TürAileEkolojik RolHylobius abietisCurculionidaeOrman zararlısıCoccinella septempunctataCoccinellidaeYaprak biti avcısıOryzaephilus surinamensisSilvanidaeDepo zararlısıMelolontha melolonthaScarabaeidaeTarla zararlısıMylabris variabilisMeloidaeZehirli tür, kır çiçeklerinde yaygın
KAYNAKLAR:
Lawrence, J. F., & Ślipiński, A. (2013). Australian Beetles: Morphology, Classification and Keys. CSIRO Publishing.
Crowson, R. A. (1981). The Biology of the Coleoptera. Academic Press.
Triplehorn, C. A., & Johnson, N. F. (2005). Borror and DeLong’s Introduction to the Study of Insects.
Gullan, P. J., & Cranston, P. S. (2014). The Insects: An Outline of Entomology. Wiley-Blackwell.
Bologna, M. A., & Pinto, J. D. (2001). Phylogenetic Studies of Meloidae (Coleoptera).
GBIF – Global Biodiversity Information Facility: https://www.gbif.org
TÜBİVES – Türkiye Biyoçeşitlilik Veritabanı: https://biyo.cevre.gov.tr
EOL – Encyclopedia of Life: https://eol.org/pages/344
0 Yorum
Henüz yorum yapılmamış...
Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Giriş yap
Tür'e ait fotoğraf bulunamadı...
- Animalia
- Arthropoda
- Insecta
- Coleoptera
-
- Cerambycidae
- Myxophaga
- Adephaga
- Caraboidea
- Carabidae
- Cicindelidae
- Rhysodidae
- Trachypachidae
- Dytiscoidea
- Gyrinoidea
- Haliploidea
- Triaploidea
- Polyphaga
- Mordellidae
- Archostemata
- Scarabaeidae
- Bostrichidae
- Brachyceridae
- Brachypteridae
- Byrrhidae
- Cantharidae
- Cryptophagidae
- Glaresidae
- Gyrinidae
- Heteroceridae
- Hybosoridae
- Hydraenidae
- Rhipiceridae
- Rhynchitidae
- Aphodiidae
- Lucanidae
- Melolonthidae
- Rutelidae
- Vesperidae
- Gyrnidae
- Scaphidiidae
-
- Coleoptera
- Insecta
- Arthropoda