Coleoptera

  1. Anasayfa
  2. Coleoptera

Coleoptera

Coleoptera – Gerçek Kınkanatlılar Takımı

Dünya üzerindeki tüm canlı türlerinin yaklaşık %25’i bu takıma aittir.

Bilimsel Sınıflandırma:

  • Alem: Animalia – Hayvanlar
  • Şube: Arthropoda – Eklem bacaklılar
  • Sınıf: Insecta – Böcekler
  • Takım: Coleoptera Linnaeus, 1758

Morfolojik Özellikler:

  • Kanatlar: Ön kanatlar sertleşmiş “elitra” (elytra) hâlindedir; uçuşta kullanılmaz, arka kanatları korur. Arka kanatlar zar yapıdadır ve uçuşu sağlar.
  • Ağız Yapısı: Çiğneyici tip ağız parçaları (bitki, mantar, böcek, leş tüketebilirler).
  • Gözler: Büyük, bileşik gözler yaygın; bazı türlerde basit göz (ocelli) de olabilir.
  • Anten: Segmentli ve türlere göre ipliksi, testere biçimli, topuzlu vs. olabilir.
  • Metamorfoz: Tam başkalaşım (holometabolizm): Yumurta → larva → pupa → ergin.

Ekolojik Rolleri:

RolÖrnek Aile/TürAçıklamaBitki zararlısıChrysomelidae, CurculionidaeYaprak, kök, meyve ile beslenir.AyrıştırıcıScarabaeidae, SilphidaeLeş, dışkı, çürümüş organik madde tüketir.YırtıcıCarabidae, CoccinellidaeDiğer böcekleri yerler; biyolojik mücadelede kullanılır.Mantar besinlisiErotylidae, CiidaeAğaç mantarları üzerinde yaşar.TozlayıcıCetoniinae (gül böcekleri)Çiçeklerde polen taşırlar.Su altı türleriDytiscidae, GyrinidaeTatlı su sistemlerinde yaşarlar.


🧪 Önemli Alt Takımlar ve Aileler:

1. Adephaga (Yırtıcılar ağırlıklı):

  • Carabidae – Yer böcekleri
  • Dytiscidae – Sualtı avcıları
  • Gyrinidae – Döner böcekler

2. Polyphaga (Çeşitli beslenme formları):

  • Scarabaeidae – Gübrelik böcekler
  • Curculionidae – Weevil’lar (hortumlu böcekler)
  • Chrysomelidae – Yaprak böcekleri
  • Coccinellidae – Uğur böcekleri
  • Cerambycidae – Uzun antenli böcekler
  • Tenebrionidae – Karanlık böcekler
  • Dermestidae – Müze zararlıları

İnsana Zararlılık ve Etkileşim:

TürZararıAçıklamaDermestidaeGiysi, müze koleksiyonu tahribatıKeratinli yapılarla beslenirler.Tenebrionidae (un böcekleri)Gıda zararlısıDepolanan gıdalarda çoğalır.Blister beetles (Meloidae)Zehirlidir (kantharidin)Ciltte kabarcık, içildiğinde ölümcül.CurculionidaeTarım zararlısıTahıl, pamuk, meyve ağaçlarına zarar.


Zehirli Türler – Örnek: Meloidae (Haşhaş böcekleri)

  • Zehirli Madde: Kantharidin
  • Etki: Ciltte yanma, kabarcık; yutulursa böbrek yetmezliği ve ölüm.
  • İlk Yardım:
  • Deri teması: Su ve sabunla yıka, tıbbi yardım al.
  • Ağızdan alınma: Hemen tıbbi yardım. Kusturulmamalı!

Bilimsel Kullanım Alanları:

  • Biyolojik mücadele: Coccinellidae türleri yaprak biti kontrolünde kullanılır.
  • Adli entomoloji: Dermestidae ve Silphidae ceset bozunumu evrelerinin belirlenmesinde kullanılır.
  • Ekolojik gösterge: Orman sağlığı, toprak durumu ve biyolojik çeşitlilik değerlendirmelerinde kullanılır.
  • Zoolojik müzeler: Dermestid türleri iskelet temizlemede kullanılır.

Latince Adın Anlamı:

  • Coleoptera: “Koleos” (kılıf) + “pteron” (kanat) → “Kın kanatlı” anlamındadır.
  • Elitra adı verilen sert ön kanatlar, arka kanatları ve abdomeni korur.

İlginç Bilgiler:

  • Dünya çapında >400.000 tanımlanmış tür ile hayvanlar aleminin en zengin takımıdır.
  • Goliathus goliatus, dünyanın en ağır böceklerinden biridir.
  • Agrilus planipennis, Kuzey Amerika'da büyük çevresel zararlara neden olmuş istilacı türdür.
  • Lucanus cervus (geyik böceği), Avrupa’nın en büyük kara böceklerinden biridir ve Türkiye’de de bulunur.

Türkiye'de Yaşayan Örnek Türler:

TürAileEkolojik RolHylobius abietisCurculionidaeOrman zararlısıCoccinella septempunctataCoccinellidaeYaprak biti avcısıOryzaephilus surinamensisSilvanidaeDepo zararlısıMelolontha melolonthaScarabaeidaeTarla zararlısıMylabris variabilisMeloidaeZehirli tür, kır çiçeklerinde yaygın


KAYNAKLAR:

Lawrence, J. F., & Ślipiński, A. (2013). Australian Beetles: Morphology, Classification and Keys. CSIRO Publishing.

Crowson, R. A. (1981). The Biology of the Coleoptera. Academic Press.

Triplehorn, C. A., & Johnson, N. F. (2005). Borror and DeLong’s Introduction to the Study of Insects.

Gullan, P. J., & Cranston, P. S. (2014). The Insects: An Outline of Entomology. Wiley-Blackwell.

Bologna, M. A., & Pinto, J. D. (2001). Phylogenetic Studies of Meloidae (Coleoptera).

GBIF – Global Biodiversity Information Facility: https://www.gbif.org

TÜBİVES – Türkiye Biyoçeşitlilik Veritabanı: https://biyo.cevre.gov.tr

EOL – Encyclopedia of Life: https://eol.org/pages/344


0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış...

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Giriş yap