Gyrinidae

Gyrinidae – Su Yüzü Böcekleri (Girdap Böcekleri)

(Su yüzeyinde hızla dönen ve çift göz yapısıyla hem su içini hem yüzeyi görebilen, eşsiz davranış özelliklerine sahip sucul kınkanatlılar.)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia (Hayvanlar)

Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)

Sınıf: Insecta (Böcekler)

Takım: Coleoptera (Kınkanatlılar)

Alttakım: Adephaga

Üst familya: Gyrinoidea

Familya: Gyrinidae (Latreille, 1810)

Tanım ve Genel Özellikler

Gyrinidae üyeleri 3–15 mm arasında değişen boyutlarda, parlak siyah ya da koyu renkli, aerodinamik vücut yapısına sahip böceklerdir. Gözleri çok özgün bir yapıya sahiptir: her bir göz ikiye ayrılmıştır; böylece hem su yüzeyinin üstünü hem altını aynı anda görebilirler. Ayakları küreğe benzer şekilde yassılaşmıştır ve özellikle orta ve arka bacakları yüzmeye uygundur.

Habitat ve Yaşam Alanı

Gyrinidae türleri çoğunlukla:

• Akarsu kıyıları,
• Gölet kenarları,
• Bataklık alanlar,
• Sakin nehir kolları gibi tatlı su yüzeylerinde yaşar.

Gündüz saatlerinde su yüzeyinde dönerek hareket ederler; bu davranış savunma ve av arama içindir.

Beslenme ve Ekolojik Rol

• Erginler: Su yüzeyinde bulunan ölü ya da zayıf düşmüş böcekleri ve küçük canlıları avlarlar.
• Larvalar: Suyun içinde yaşar ve avcıdır. Küçük sucul organizmaları tüketir.

Bu familya üyeleri, su yüzeyindeki ekolojik dengeyi sağlar, leş temizliği ve küçük avcı rolü oynar.

Yaşam Döngüsü, Üreme ve Davranış

Tam başkalaşım geçirirler: yumurta → larva → pupa → ergin.

Dişiler yumurtalarını genellikle su bitkilerine ya da suya yakın yüzeylere bırakır. Larvalar suda yaşar ve gelişim sonunda karaya çıkarak pupalaşır. Erginler genellikle gruplar hâlinde görülür ve sürü hâlinde koordineli hareket eder.

Üreme Zamanı:

Üreme çoğunlukla ilkbahar sonu ile yaz başı arasındadır. Sıcaklık ve su seviyesi bu döngüyü etkiler. Bazı türler bir sezonda birden fazla nesil verebilir.

İnsana Zararlılık Durumu

Gyrinidae türleri insanlar için zararsızdır. Isırmaz, sokmaz, zehir taşımaz. Aynı zamanda tarımsal alanlara zarar vermez.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

Tıbbi müdahale gerektiren hiçbir özellikleri yoktur. Sadece elle yakalanmaya çalışıldığında kaçma davranışı gösterirler.

İlginç Bilgiler

• Gözlerinin ikiye ayrılması, doğada çift görüşlü tek göz yapısı örneklerinden biridir.
• Su yüzeyinde sürekli döner gibi hareket etmeleri, avcıları şaşırtmak için geliştirilmiş bir taktiktir.
• Suda herhangi bir titreşim olduğunda ani bir refleksle kaçarlar, bu nedenle yakalanmaları zordur.
• Vücutları su itici (hidrofobik) mikrotüylere sahiptir, bu da su yüzeyinde batmadan kalabilmelerini sağlar.

Türkiye’de Durum

Türkiye’de Gyrinus, Orectochilus gibi cinslere ait türler bulunur. Başta Marmara, Karadeniz ve Ege bölgeleri olmak üzere, temiz tatlı sulara sahip her alanda bu familyanın üyelerine rastlanabilir. Türkiye'deki faunaları görece iyi belgelenmiştir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı

Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Lobl, I., & Smetana, A. (2007). Catalogue of Palaearctic Coleoptera, Vol. 1. Apollo Books.
• Merritt, R.W., & Cummins, K.W. (1996). An Introduction to the Aquatic Insects of North America. Kendall Hunt.
• Lawrence, J.F., & Ślipiński, A. (2013). Australian Beetles Volume 1. CSIRO Publishing.