Siphonaptera
Özellikleri
Ergin pireler, kan emici dış parazitlerdir. Birçok tür memelilerde ve bazen kuşlarda beslenirler. Yalnızca ergin pire konukçusunda kalır ve kanını emer. Sert iskeletleri, sıçramaya uygun güçlü arka bacakları ile hareketli böceklerdir. Yandan basık vücutları konukçunun post ve tüyleri arasında rahatça gezmelerine olanak tanır. Bitlerin aksine birçok pire yaşamlarının çoğunu konukçunun üzerinde geçirmezler. Erginler yaklaşık bir yıl yaşar ve birkaç hafta yada ay kan emmeden yaşayabilirler.
Pire larvalarının şekli seyrek tüylerinden dolayı kurtçuğa (vermiform) benzer. Nadiren konukçuları üzerinde yaşarlar. Bunun yerine genellikle hayvan inlerinde yada yuvalarında bulunurlar. Buralarda organik kalıntılarla beslenirler. Genelde larvalar kuru ortamları tercih ederler. İki larva dönemi geçirdikten sonra ipeksi kokon içinde pupa olur. Uygun koşullarda bir ay içinde gelişimi tamamlanır .
Ekonomik Önemi
Rahatsız edici ısırışlarının yanı sıra pireler insan yada diğer hayvanlara hastalık yapıcı patojenleri taşıyabilirler. Örneğin kedi ve köpek pireleri; kedi, köpek ve insanlara bulaşan bir tür tenya/şerit, Dipylidium caninum (tapeworm)’un ara konukçularıdır. Tavşan piresi tavşanlar arasında“myxomatosis” virüsünü yayar. Fare piresi ise “Yersinia (=Pasturella)” hıyarcıklı veba (bubonic plague)’nın bakteriyel patojen vektörüdür.
Bunları Biliyor musunuz?
* Kedi pireleri (cat fleas) genellikle köpeklerde köpek pireleri ise genellikle kedilerde bulunur. Her iki türde insanları ısırabilir. Kedi ve köpek pireleri benzer görünüştedir ancak köpek pireleri daha yuvarlak bir kafa yapısına sahiptir.
* Pireler kemirgenler (fare ve sıçan) üzerinde toynaklı hayvanlardan daha fazla etkili olurlar. Bunun nedeni kemirgenlerin birbirlerine daha yakın oluşu ve belirli yerlerde dolaşmasıdır.
* Bazı türlerin konukçularının üremeye başlaması pirenin üremesini tetikler. Böylelikle konukçu yavruları doğmadan pirelerin yavruları ergin hale geçmiş olur .
Gökhan Aydın
Isparta-2016
Fotoğraf:daviddarling
