Arthropoda

  1. Anasayfa
  2. Arthropoda

Arthropoda

ArthropodaEklem Bacaklılar Şubesi

(Bu şube, tüm hayvan türlerinin %80’inden fazlasını kapsar. Vücutları bölmeli (segmentli), dış iskeletleri sert ve eklemlidir. Böcekler, örümcekler, yengeçler, akarlar, çıyanlar ve daha fazlası bu grupta yer alır.)


Latince Adın Kökeni ve Anlamı

  • Arthropoda:
  • Yunanca arthron (eklem) + pous/poda (ayak)
  • Anlamı: “Eklemli ayaklılar” – hareketli ve bölmeli yapıları bu isme ilham vermiştir

Bilimsel Sınıflandırma

  • Alem: Animalia
  • Şube: Arthropoda
  • Alt şubeleri şunlardır:

Alt ŞubeÖrnek GruplarAçıklamaChelicerataÖrümcekler, akrepler, akarlarAğız yapısında çeliser (chelicera) vardırMyriapodaÇıyanlar, kırkayaklarÇok ayaklı kara formlarıCrustaceaYengeç, karides, istakoz, su piresiGenellikle sucul, çift antenliHexapoda (Insecta)Böcekler (uçan ve karasal formlar)Tek antenli, 3 çift bacaklıTrilobitomorpha(Soyu tükenmiş trilobitler)Paleozoik döneme ait fosil grup


Genel Özellikler

  • Vücut yapısı:
  • Segmentli (baş, göğüs, karın); dış iskelet (kitin) ile kaplı
  • Eklemli uzuvlar:
  • Hareketi kolaylaştıran çok sayıda bacak, anten, çene ve pençe
  • Dış iskelet:
  • Kitinden yapılmış; büyümeyi sağlamak için dönemsel deri değiştirme (ekdisis) gerekir
  • Sinir sistemi:
  • Vücut boyunca uzanan çift sinir kordonu
  • Dolaşım sistemi:
  • Açık dolaşım sistemi, kalp çoğunlukla sırt tarafındadır
  • Duyu organları:
  • Gelişmiş antenler, bileşik gözler (böceklerde), dokungaçlar, kimyasal algılayıcılar
  • Üreme:
  • Genellikle ayrıdır eşeyli; yumurtayla çoğalma yaygındır

Habitat ve Ekolojik Rol

  • Her ortamda yaşarlar:
  • Tatlı su, deniz, karasal ortamlar, çöller, dağlar
  • Ekosistem rollerine göre:
  • Avcılar: örümcek, yusufçuk, akrep
  • Ayrıştırıcılar: böcek larvaları, çıyanlar
  • Tozlayıcılar: arılar, kelebekler, sinekler
  • Parazitler: akarlar, bazı böcek türleri
  • Besin kaynağı: Kuşlar, balıklar ve insanlar için besin zinciri elemanı

Tıbbi, Endüstriyel ve Bilimsel Önemi

  • İnsan sağlığı üzerindeki etkiler:
  • Vektör türleri: sivrisinekler, keneler (sıtma, lyme, zika vs.)
  • Alerjenler: akarlar, hamam böceği dışkısı
  • İlaç üretiminde kaynak: akrep ve örümcek zehirleri, karides kabukları (kitin → kitosan)
  • Tarım ve ekosistem hizmetleri:
  • Böcekler: tozlaşma, doğal zararlı kontrolü, organik ayrıştırma
  • Gıda ve biyoteknoloji:
  • Yenilebilir böcekler, karides, yengeç vs.
  • Kitosan, boya, tıbbi dikiş iplikleri, biyoplastik

Koruma ve Tehditler

  • Bazı türleri istilacıdır (Vespa velutina, Solenopsis invicta)
  • Diğerleri habitat kaybından tehdit altında (Eresus spp., Lucanus cervus)
  • Tarım ilaçları, monokültür tarım ve iklim değişikliği, böcek çeşitliliğini azaltır
  • Bal arılarında koloni çöküşü sendromu, ekosistem açısından ciddi risk oluşturur

Kültürel ve İlginç Bilgiler

  • Mısır mitolojisinde kutsal bok böceği (Scarabaeus) yaşam döngüsünün sembolüdür
  • Çin’de katydid (çalı çekirgesi) sesine şans getirdiğine inanılır
  • Japon sanatında kelebek, ölüm ve yeniden doğuşun sembolüdür
  • Antik çağda akrep zehri ve arı zehri, tılsım ve ilaç olarak kullanılırdı


0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış...

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Giriş yap