Bostrichidae

Henüz bir Bostrichidae – Toz Böcekleri ve Sondajcı Odun Zararlıları

Sert odunlarda delikler açarak galeri oluşturan, çoğunlukla ev yapımı mobilyalara, ahşap eşyalara ve yapı elemanlarına zarar veren, tünel açma davranışıyla bilinen bir Coleoptera familyasıdır. Hem ekonomik zararlıları hem de doğal ayrıştırıcıları içerir.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
Sınıf: Insecta – Böcekler
Takım: Coleoptera – Sert kanatlılar
Alt takım: Polyphaga
Üst familya: Bostrichoidea
Familya: Bostrichidae

Morfolojik Özellikler

Boyutları 2–20 mm arasında değişir.
Vücut silindirik ve genellikle koyu kahverengi ya da siyah renktedir.
Baş öne doğru eğilmiş durumdadır ve çoğu zaman pronotumun altına gizlenmiştir.
Pronotum sıklıkla dikenimsi yapılarla kaplıdır.
Elytra (ön kanatlar) uzun, tırtıklı veya pürüzlü olabilir; bazen uca yakın diken taşır.
Antenler genellikle testere dişli ya da topuzludur.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

Kurumuş ağaçlar, odun yığınları, mobilya, parke, kitaplıklar, yapısal ahşap elemanlar gibi ortamlarda yaşarlar.
Larvalar odun içinde galeriler açarak beslenir; bu galeriler çoğu zaman tozla doludur.
Doğada ölü ağaçların parçalanmasına katkı sağlarlar, ancak yerleşim yerlerinde büyük ekonomik zarar yaratabilirler.
Bazı türler depolanmış kuru gıdalarda da gözlemlenebilir (örn. Rhyzopertha dominica).

Türkiye’deki Varlığı

Türkiye’de Bostrichidae familyasına ait çok sayıda zararlı ve doğal tür bulunur.
Bostrychus, Sinoxylon, Scobicia, Lyctus, Xyloperthella, Rhyzopertha gibi cinsler yaygındır.
Ege, Akdeniz, Marmara ve Güneydoğu Anadolu’daki sıcak ve kuru iklimlerde tür çeşitliliği yüksektir.
Özellikle mobilya ihracatına yönelik sıkı kontrol gerektirir.

İnsana Zararlılık Durumu

Doğrudan insanı ısırmaz veya sokmazlar.
Ancak ahşap yapılarda oluşturdukları tahribat hem ekonomik hem de yapısal zararlara yol açar.
Mobilya, parke, kitaplık gibi eşyalarda belirgin delikler ve toz görülürse genellikle Bostrichidae şüphesi vardır.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

İnsan vücuduna zarar vermez; temas zararsızdır.
Tıbbi müdahale gerektirmez.
Ancak yaşam alanlarındaki varlıkları böcek ilaçlama ve izolasyon gerektirebilir.

Halkın Merak Edebileceği Bilgiler

Mobilyalardaki “odun tozu” oluşumunun başlıca sebebi bu familyadır.
Rhyzopertha dominica gibi türler hem oduna hem de tahıl ürünlerine zarar verebilir.
Kimi türler, ahşap yontularda veya müzelerdeki tarihi eşyalarda bile zarar yapabilir.
Bazı türler tespit edildikten sonra “ihracat karantinası” gerektirecek kadar önemlidir.
Doğada, çürüyen odun ekosisteminde faydalı ayrıştırıcı olarak işlev görebilirler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi