Lepidoptera

Lepidoptera (kelebek ve güveler) böcekler aleminde ikinci sıradaki en geniş tür sayısına sahiptir. Hemen hemen bütün kelebek larvalarına “caterpillar” denir. Bu larvalar iyi gelişmiş bir kafaya ve çiğneyici ağız yapısına sahiptirler. Buna ek olarak thorax segmentlerinden 3 çift bacak çıkar ve bu bacaklar abdomen segmentlerinden çıkan 2-8 çift bacaktan oldukça farklıdırlar. Kelebek larvalarının çoğu herbivor (otçul)’dur. Bazı larvalar ağaç yaprakları, bazısı bitkilerin sap, gövde ve kökleriyle beslenirler. Kimisiyle yaprak oyuculardır. 

Kelebek erginleri geniş kanatlarıyla göze çarparlar. Bu kanatlar oldukça göz alıcıdır ve entomologlar bu kanatların kur yapma için oldukça büyük öneme sahip olduklarına inanırlar. 

Yaklaşık 230 milyon yıl önce erken Triassic dönemde güveler “caddisflies (Trichoptera)’lardan ayrım göstermelerine karşın halen ilkel yapıda birkaç familyayı bünyelerinde barındırırlar ve bu familyaya ait bireylerine bağlı erginler halen çiğneyici ağız yapısına sahiptirler (Micropterygidae gibi). 

Kelebek ve güveler taksonomik açıdan ele alındıklarında her nekadar bazı güveler kelebeklere oldukça benzeseler bile, kelebekler gündüz hareket ederler, daha canlı renklere sahiptirler ve antenlerinin sonunda topuz yada kanca bulunmaktadır. Kanatlar dikine olarak vücut üzerinde uzanmıştır. Bunun tersine çoğu güveler gece aktif canlılardır. Donuk renklere sahip olan güvelerin antenleri ise iplik şeklinde yada tarak şeklinde olabilir. Kanatlar ise yatay olarak uzanır .

Ekonomik Önemi 

Kelebekler tüm güzelliklerine ve hatta bazılarının ekonomik değerlerinin insanlar için büyük öneme sahip olmalarına karşın (ipek böceği, Bombyx mori gibi), bu böceklerin larvaları tarım ürünlerine ve orman ağaçlarına diğer tüm böcek guruplarından daha fazla zararlıdır. 

Bunları Biliyor muydunuz? 

Bazı kelebekler (örn.: Lycaenidae familyası)’in nesli tehlike altındadır. 

Ön ve arka kanatlar frenulum yada jugum ile ilişkilidir. Bu yüzden her iki kanatta aşağı ve yukarıya doğru eş zamanlı olarak hareket ederler. 

Bazı türler, örneğin woollybear, Pyrrharctia isabella, kışın nasıl geçeceğini önceden tahmin ederler. Böcek vücudu üzerindeki geniş kahverengi band kış mevsiminin sert, dar kahverengi band ise ılıman geçeceğinin habercisidir. 

Çoğu Noctuidae ve Arctiidae familyalarına ait türler thorax bölgelerinde yarasaların algılama sistemlerine karşı korunmak için duyma organlarına sahiptirler. Arctiidae familyasına bağlı bazı türler ise yarasaları yanıltmak ve korunmak için yüksek ses üretirler .

Gökhan Aydın 

Isparta-2016