Schreckensteiniidae

Harika bir mikro güve familyası daha! Schreckensteiniidae, Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler) takımına ait, genellikle çok küçük boyutlu güvelerden oluşan ilginç bir familyadır. Halk arasında yaygın bir Türkçe ismi olmamakla birlikte, İngilizcede "Dikenli Bacaklı Güveler" veya "Schreckensteiniid Güveler" olarak bilinirler. Bu "dikenli bacaklı" ismi, arka bacaklarının (tibiae) dikenli olması ve dinlenirken bacaklarını yukarı kaldırma gibi kendine özgü davranışlarından gelir.

Bu familya, larvalarının genellikle Rosaceae (gülgiller) familyasından bitkilerin (örn. elma, armut, kiraz, alıç) çiçekleri veya meyvelerinde beslenmesiyle karakterize edilir. Taksonomik olarak kendi üstfamilyaları olan Schreckensteinioidea içinde yer alırlar. Genel olarak önemli tarımsal zararlı olarak kabul edilmezler, ancak lokal olarak bazı türler meyve ağaçlarında küçük zararlara neden olabilir.

Aşağıda Schreckensteiniidae familyası hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz:

Schreckensteiniidae – Dikenli Bacaklı Güveler / Schreckensteiniid Güveler (Latince: Schreckensteiniidae, tip cinsi olan Schreckensteinia'dan türemiştir. Schreckensteinia cinsi, adını Alman entomolog Heinrich Schrank'ın (1740-1835) Latinceleştirilmiş soyadı olan "Schreckenstein"den almıştır. "-idae" eki, biyolojik sınıflandırmada familya düzeyini belirtir.)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
Sınıf: Insecta – Böcekler
Takım: Lepidoptera – Kelebekler ve Güveler
Alttakım: Ditrysia
Üstfamilya: Schreckensteinioidea (Bu familya kendi üstfamilyasına sahiptir.)
Familya: Schreckensteiniidae Heinemann & Wocke, 1877

Schreckensteiniidae, çok küçük bir familyadır ve dünya genelinde sadece 1 cins (Schreckensteinia) ve az sayıda (yaklaşık 8-10 kadar) tanımlanmış tür barındırır. En bilinen türü genellikle Avrupa'da yaygın olan Schreckensteinia festaliella'dır.

Morfolojik Özellikler

Schreckensteiniidae familyası, genellikle çok küçük boyutları, sade renkleri ve en önemlisi arka bacaklarının yapısı ve dinlenme duruşlarıyla tanınır:

Boyut: Çok küçük güvelerdir. Kanat açıklıkları genellikle 7 ila 14 mm arasında değişir.
Erginler (İmagolar):Genel Görünüm: Vücutları narin ve incedir. Kanatları genellikle tekdüze, parlak olmayan kahverengi, gri, sarımsı veya bronz tonlardadır. Kanatlarda belirgin desenler veya metalik pullar genellikle bulunmaz.
Kanatlar: Ön kanatlar dar ve uzundur, uca doğru hafifçe sivridir. Arka kanatlar ön kanatlara göre daha dardır ve her iki kanadın kenarlarında uzun saçaklar (cilia) bulunur.
Bacaklar – En Belirgin Özellik: Arka bacakların (tibiae) üzerinde belirgin, geriye doğru yönelmiş, dikenli pullardan oluşan sıralar veya fırçalar bulunur. Bu "dikenli bacak" özelliği, familyanın en karakteristik morfolojik özelliğidir.
Baş: Baş nispeten küçüktür.
Antenler: Antenler genellikle ince ve ipliksi (filiform) yapıdadır.
Ağız Parçaları: İyi gelişmiş, sarmal bir hortum (proboscis) bulunur. Labial palp'ler genellikle kısa ve incedir.
Dinlenme Durumu – Karakteristik Duruş: Dinlenirken güveler, arka bacaklarını vücutlarının üzerine, sırtlarına doğru dik bir şekilde kaldırırlar. Bu duruş, onları diğer güve familyalarından kolayca ayırt etmeyi sağlar.
Larvalar (Tırtıllar):Yaşam Tarzı: Larvalar, genellikle konukçu bitkilerin çiçeklerinde veya meyvelerinde beslenirler.
Çiçek veya Meyve Delicileri: Çiçek tomurcuklarına veya genç meyvelere girerek içten beslenebilirler.
Serbest Besleniciler: Bazı türler, çiçek veya meyve üzerinde serbestçe beslenebilir.
Konukçu Bitkiler: Ağırlıklı olarak Rosaceae (gülgiller) familyasından bitkiler ana konukçulardır. Bunlar arasında:
Elma (Malus domestica)
Armut (Pyrus communis)
Kiraz (Prunus avium)
Erik (Prunus domestica)
Alıç (Crataegus)
Ahududu (Rubus idaeus) gibi meyve ağaçları ve çalılar bulunur.
Nadiren diğer familyalardan bitkilerde de beslendikleri kaydedilmiştir.
Morfoloji: Larvalar genellikle soluk renkli (yeşilimsi), silindirik ve gizli yaşam tarzlarına uygun olarak sade yapıdadır.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

Habitat: Schreckensteiniidae türleri, larvalarının konukçu ağaçlarını ve çalılarını bulabildikleri orman kenarları, meyve bahçeleri, çalılıklar, parklar ve bahçeler gibi çeşitli habitatlarda yayılış gösterirler. Özellikle gülgiller familyasından bitkilerin yaygın olduğu yerlerde bulunurlar.
Ekolojik Rol:Beslenme: Larvalar, konukçu bitkilerin üreme organlarını (çiçekler, meyveler) tüketerek bitki otçulları olarak ekosistemde rol alırlar.
Besin Zinciri: Larvaları ve erginleri, parazitoitler ve yırtıcılar için bir besin kaynağıdır.
Bitki Sağlığı / Zararlı Potansiyeli: Schreckensteiniidae familyası, genellikle tarımsal veya ekonomik açıdan önemli zararlılar olarak kabul edilmezler. Popülasyonları genellikle düşüktür ve neden oldukları zararlar nadiren ekonomik kayıplara yol açar.
Önemli Not: Schreckensteinia festaliella, ahududu ve böğürtlen gibi küçük meyvelerin çiçeklerinde veya genç meyvelerinde beslenerek lokal zararlara neden olabilir. Ancak bu zararlar genellikle yaygın veya ciddi bir ekonomik kayıp oluşturmaz ve bu familya genel olarak zararsız olarak değerlendirilir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Ergin Davranışı: Erginler genellikle gündüzleri aktiftir ve güneşli havalarda hızlı, kısa uçuşlarla bitki örtüsü arasında gözlemlenebilirler. Çiçekleri ziyaret edebilirler.
Üreme: Dişi güveler, yumurtalarını larvalarının besleneceği uygun konukçu bitkinin çiçeklerine veya genç meyvelerine tek tek bırakırlar.
Yaşam Döngüsü: Holometabol (tam başkalaşım) gösterirler; yumurta, larva (tırtıl), pupa ve ergin evrelerinden oluşur.
Larvalar: Yumurtadan çıkan genç larvalar, doğrudan çiçek veya genç meyve dokusunun içine girerek veya dışarıdan beslenmeye başlarlar. Larval gelişim süresi, türe ve çevresel koşullara bağlı olarak değişir. Larvalar, genellikle gizli bir şekilde beslenerek gelişimlerini tamamlar.
Pupa: Olgunlaşan larvalar, beslendiği bitkinin yakınında (örneğin yaprakların altında) veya toprakta, genellikle gevşek bir ipek koza içinde pupa olurlar.
Ergin Çıkışı: Erginler genellikle yaz aylarında pupadan çıkarak çiftleşme ve yumurta bırakma amacıyla kısa bir ömür sürerler. Yıl içinde genellikle bir veya iki nesil verebilirler.

Dağılım

Schreckensteiniidae familyası, öncelikle Holarktik Bölge'de (Kuzey Yarımküre'nin ılıman bölgeleri) yayılış gösterir. Schreckensteinia festaliella Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da yaygın olarak bulunur.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler: Türkiye'nin zengin bitki örtüsü ve çeşitli iklim tipleri, Schreckensteiniidae familyasına ait türler için uygun yaşam alanları sunar. Özellikle gülgiller familyasından meyve ağaçlarının ve yabani akrabalarının bulunduğu ormanlık alanlarda ve bahçelerde bulunabilirler.
Schreckensteinia festaliella'nın Avrupa'daki yayılışı göz önüne alındığında, Türkiye'de de bulunma olasılığı yüksektir. Ancak Türkiye faunası üzerine detaylı ve güncel çalışmalar kısıtlı olabilir.

Latince Adının Anlamı

"Schreckensteiniidae", familyanın tip cinsi olan Schreckensteinia'dan türemiştir. Schreckensteinia cinsi, adını Alman entomolog Heinrich Schrank'ın (1740-1835) Latinceleştirilmiş soyadı olan "Schreckenstein"den almıştır. "-idae" eki, biyolojik sınıflandırmada familya düzeyini belirtir.

İlginç Bilgiler

Dikenli Bacaklar ve Kaldırma Davranışı: Arka bacaklarındaki dikenli pullar ve dinlenirken bu bacakları vücutlarının üzerine kaldırma davranışı, Schreckensteiniidae'yi diğer güvelerden ayıran en eşsiz ve karakteristik özellikleridir.
Gündüz Aktifliği: Birçok mikro güve gece aktifken, bu familyanın üyeleri genellikle gündüzleri aktif olarak gözlemlenebilirler.
Küçük Boyut ve Zarafet: Çok küçük boyutlarına rağmen, dinlenme pozisyonları ve hassas yapılarıyla dikkat çekerler.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane 1: Tüm güveler basit görünümlü ve benzerdir.
Gerçek: Schreckensteiniidae gibi familyalar, güvelerin de kendine özgü morfolojik özellikleri (dikenli bacaklar, duruş) ve davranışları olabileceğini gösterir.
Efsane 2: Bacaklarındaki dikenler insanlara zarar verebilir.
Gerçek: Bu dikenler sadece güvelerin kendi morfolojisinin bir parçasıdır ve insanlara herhangi bir zarar vermezler.
Efsane 3: Tüm meyve zararlıları büyük böceklerdir.
Gerçek: Schreckensteiniidae gibi küçük güvelerin larvaları da meyve çiçeklerinde veya genç meyvelerde beslenerek lokal zararlara neden olabilir, ancak genellikle büyük ölçekli sorun yaratmazlar.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

Braun, A. F. (1918). New genera and species of Microlepidoptera from Arizona, with notes on their larvae. Transactions of the American Entomological Society, 44(2), 209-216. (Amerikan türleri ve morfolojisi.)
Nieukerken, E. J. van, et al. (2011). Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. Zootaxa, 3148, 212-221. (Güncel sınıflandırma bilgileri.)
Sohn, J. C., Regier, J. C., Mitter, C., Davis, D. R., & Mitter, K. T. (2016). Phylogeny and diversification of Gelechioidea (Lepidoptera: Obtectomera) based on 18 genes. Molecular Phylogenetics and Evolution, 97, 1-13. (Üstfamilya ilişkileri ve sınıflandırma üzerine.)
Leraut, P. J. A. (2006). Moths of Europe, Volume 2: Gelechioidea. NAP Editions. (Avrupa türleri üzerine detaylı bilgi.)
Ellis, W. N. (2001-2025). Plant Parasites of Europe. (Türlerin konukçu bitkileri, beslenme alışkanlıkları ve hasarları üzerine geniş veri tabanı.)
Fauna Europaea – Schreckensteiniidae. (Avrupa'daki türlerin dağılımı ve taksonomisi.)
GBIF.org – Schreckensteiniidae family records. (Böcek taksonları hakkında geniş veri tabanı.)
Wikipedia – Schreckensteiniidae, Schreckensteinia festaliella. (Bilimsel bilgiler için genel referans ve çapraz kontrol.)
UKMoths – Schreckensteiniidae. (İngiltere'deki türler ve genel bilgiler.)
Peter Buchner. He allowed to upload the picture with GFDL-licence.