Gobius niger
Gobius niger, yaygın adıyla Siyah Keler (Black Goby), Atlas Okyanusu'nun doğu kıyılarından Baltık, Akdeniz ve Karadeniz'e kadar çok geniş bir alanda bulunan, güçlü ve uyumlu bir bentik balıktır. Genellikle kumlu ve çamurlu dipleri tercih etmesi, onu kayalık kelerlerden (G. paganellus gibi) ayırır.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Gobiidae (Keler Balıkları)Cins (Genus)GobiusTür (Species)G. niger (Linnaeus, 1758)Niger Latince'de "siyah" anlamına gelir.
Genel Özellikler ve Ekoloji
- Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Cinsinin büyük üyelerinden biridir; maksimum uzunluğu 17-18 cm TL (Toplam Uzunluk) civarındadır.
- Ömür: Ortalama yaşam süresi 5 yıldır, ancak 10 yıla kadar yaşadığı rapor edilmiştir.
- Morfoloji ve Renklenme: Vücudu koyu gri veya kahverengidir, üzerinde belirsiz açık renkli lekeler ve benekler bulunur. Adına rağmen, normalde simsiyah değildir, ancak üreme mevsiminde erkekler neredeyse tamamen siyah bir renk alır ve yüzgeçleri daha belirginleşir. Başının yanlarında duyu papillalarından oluşan belirgin çizgiler (mukoza kanalları) bulunur. En ayırt edici özelliklerinden biri, her iki sırt yüzgecinin de ön ucunda bulunan küçük siyah lekedir.
- Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Atlantik'in doğusu (Moritanya'dan Norveç'e), Baltık Denizi, Akdeniz ve Karadeniz'i kapsayan çok geniş bir yayılıma sahiptir.
- Yaşam Alanı: Sığ kıyı sularını, lagünleri ve nehir ağızlarını (estuarin) tercih eder. Genellikle 1 metreden 50 metreye kadar olan derinliklerde kumlu veya çamurlu diplerde, deniz otları (Zostera) veya algler arasında bulunur. Tuzluluğa yüksek adaptasyon gösterir ve acı suya, hatta zaman zaman tatlı suya bile girebilir.
- Beslenme: Etçil (karnivor) ve fırsatçı bir avcıdır. Diyetinde başta karidesler, midye ve salyangozlar gibi kabuklular ve yumuşakçalar olmak üzere, poliketler ve bazen de küçük balıklar bulunur.
Davranış ve Ekolojik Rolü
- Estuarin Uzmanı: Siyah Keler'in en önemli ekolojik özelliği, gelgit dalgalanmalarına ve değişken tuzluluk seviyelerine sahip olan estuarin (nehir ağzı) ve lagün habitatlarına mükemmel uyum sağlamasıdır. Bu, ona diğer, daha hassas türlerin yaşayamadığı yerlerde beslenme ve barınma avantajı sağlar.
- Üreme ve Yuva Koruması: Üreme zamanı yaz aylarında başlar. Erkek, sığ, yosunlu bir alanda kendine bir bölge seçer ve denizin dibinde temiz bir yüzey üzerine yuva hazırlar. Dişiyi yuvayı kontrol etmeye davet eder ve dişi onaylarsa yumurtalarını buraya bırakır. Tıpkı G. paganellus gibi, erkek yumurtaları yavrular çıkana kadar korur, havalandırır ve yırtıcılardan kollar. Bu dönemde erkekler bölgelerine karşı oldukça agresifleşir.
- Büyük Bir Ağın Parçası: Siyah Keler, besin zincirinde kilit bir rol oynar. Hem bentik omurgasızları avlayarak dip ekosistemini etkiler hem de kendisi daha büyük balıklar, su kuşları ve foklar için önemli bir besin kaynağıdır.
Korunma Durumu
- Tehdit Durumu: Son derece geniş bir dağılıma sahip olması, çeşitli habitatlara adapte olabilmesi ve bölgesel olarak bol bulunması nedeniyle, IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır (2014 değerlendirmesi).
- Hassasiyet: Lagün ve nehir ağzı habitatları, insan faaliyetleri (kirlilik, liman inşası) nedeniyle yüksek tehdit altındadır. Bu habitatlardaki bozulmalar Siyah Keler popülasyonlarını lokal olarak etkileyebilir.
Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Ichthyoloji, FishBase ve estuarin ekolojisi araştırmalarından derlenmiştir)
