Vanderhorstia mertensi

Vanderhorstia mertensi, yaygın olarak Mertens'in Karides Keleri veya İnce Karides Keleri (Mertens's Prawn-Goby) olarak bilinir. Gobiidae (Keler Balıkları) familyasına ait, doğal olarak Hint-Pasifik ve Kızıldeniz'de bulunan bir türdür. Akdeniz'e Süveyş Kanalı yoluyla göç eden (Lessepsiyen göçmen) istilacı bir türdür ve özel bir simbiyotik yaşam tarzına sahiptir.

Taksonomik Sınıflandırma

SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Çok hücreli organizmalar.Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Omurgalılar ve kordalılar.Sınıf (Class)Actinopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)Kemikli balıkların baskın sınıfı.Takım (Order)GobiiformesKeler balıklarını içeren takımdır.Aile (Family)Gobiidae (Keler Balıkları)Yüzgeçleri birleşmiş vantuz benzeri karın yüzgecine sahip balıklar.Cins (Genus)VanderhorstiaKarideslerle simbiyotik yaşayan keler balıkları cinsi.Tür (Species)Vanderhorstia mertensi (Klausewitz, 1974)Tür adını, Alman zoolog Robert Mertens'ten alır.

Genel Özellikler ve Ekoloji

Fiziksel Özellikler: Küçük ve zarif bir balıktır; yaklaşık 5-6 cm boyundadır. Vücudu ince, uzun ve silindirik bir yapıya sahiptir. Rengi soluktur, genellikle beyaz veya açık renkte bir zemin üzerinde yanlarda dört adet koyu leke bulunur. Tüm yüzgeçleri korunmuş örneklerde renksizdir.
Dağılım ve Habitat: Doğal olarak Kızıldeniz'den Umman Körfezi'ne kadar uzanan Hint-Batı Pasifik'te yaşar. Akdeniz'deki ilk kaydı 2008 yılında Türkiye'nin Fethiye Körfezi'nde yapılmıştır ve Süveyş Kanalı üzerinden göç eden beşinci yabancı keler türüdür. Sığ sularda (2 m) başlayıp 52 metreye kadar derinliklerde, kumlu/çamurlu zeminlerde yaşar.
Simbiyotik Yaşam (Karides-Keleri İlişkisi): Bu türün en belirgin ekolojik özelliği, kürekçi karideslerle (Alpheus glaber ve A. rapacida) kurduğu zorunlu simbiyotik ilişkidir. Karides, yaşadıkları kumlu veya çamurlu zemine yuva (tünel) kazar ve kumları dışarı atar. Görme yeteneği zayıf olan karidese karşılık, keler balığı yuvanın girişinde nöbet tutar. Keler balığı, kuyruğunu karidesle sürekli temas halinde tutar ve bir tehlike algıladığında hızlıca yuvaya dalar. Kuyruktaki bu titreşimi hisseden karides de hemen yuvaya çekilir.
Beslenme: Yuvayı koruma görevi olsa da, keler balığı yuvanın etrafında avlanarak plankton, küçük omurgasızlar ve karidesin çıkardığı organik kalıntılarla beslenir.
Ekolojik Etki: Akdeniz'e yerleşmiş bir istilacı tür olmasına rağmen, şu an için ekosistem üzerindeki etkisi, büyük otçul sokar balıkları kadar yıkıcı olarak değerlendirilmemektedir.

Ticari Durum ve İnsan Sağlığı

İnsan Sağlığı Riskleri: Vanderhorstia mertensi'nin, Kamış Keleri gibi, insan sağlığı için doğrudan bir zehirlilik riski yoktur. Yüzgeçlerinde zehirli dikenler veya vücudunda tüketim sonrası zehirlenmeye neden olabilecek toksinler bulunduğuna dair bir kayıt bulunmamaktadır.

Ticari Değer: Karides keleri türleri, ilginç davranışları ve karideslerle olan simbiyotik ilişkileri nedeniyle dünya çapında akvaryum ticaretinde büyük bir ilgi görmektedir ve ticari değeri bu sektörde yüksektir. Ancak gıda balıkçılığı açısından bir önemi yoktur ve küçük boyutu nedeniyle avlanmaz.

Korunma Durumu: Bu türün küresel IUCN Kırmızı Liste durumu hakkında spesifik ve güncel bir bilgi olmamakla birlikte, Gobiidae familyası içinde geniş bir dağılıma sahip olması beklenir. Akdeniz'de ise istilacı bir tür olarak kabul edilmektedir.

Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Bilgiler listelenen otoriteler ve veri tabanlarından derlenmiştir)