Gobius cruentatus
Gobius cruentatus, Akdeniz ve Doğu Atlantik'te yaygın olan ve adını ağız çevresindeki ve yüzgeçlerindeki belirgin kırmızı pigmentasyonundan alan iri yapılı bir keler türüdür. Bu kırmızı renk, su altında yapay ışık kullanılmadıkça zor fark edilir; Latince'de cruentatus kelimesi "kanlı" veya "kırmızı lekeli" anlamına gelir.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Gobiidae (Keler Balıkları)Cins (Genus)GobiusTür (Species)G. cruentatus (Gmelin, 1789)
Genel Özellikler ve Ekoloji
- Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Keler balıkları arasında büyük kabul edilir; maksimum uzunluğu genellikle 18 cm TL (Toplam Uzunluk) civarındadır. Vücudu tıknaz ve sağlam yapılıdır.
- Ayırt Edici Renklenme: Vücut kahverengi tonlarda alacalıdır, ancak en çarpıcı özelliği dudaklarının ve ağız çevresinin parlak vermilyon (kızıl) renkte olmasıdır. Dorsal yüzgeçlerinin zarları da kırmızı, koyu kahverengi ve beyazın düzensiz karışımıyla yüksek oranda alacalıdır.
- Baş Yapısı: Burnu nispeten uzun, profili dik ve dudakları kalındır. Göz altında, ağız açısının hemen yanında beyaz bir çizgi bulunur. Başındaki duyu papillalarının sıraları (duyu gözenekleri) siyah ve beyaz renkte belirgin bir şekilde görülür.
- Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Doğu Atlantik Okyanusu (Cebelitarık Boğazı çevresi) ve Akdeniz'de yaygındır. Türkiye'de Akdeniz, Ege ve Karadeniz'de de (Orta Karadeniz'de yakın zamanda kaydedilmiştir) bulunur.
- Yaşam Alanı: İnfralittoral (ışık alan kıyı) bir türdür. 1 metreden 40 metreye kadar olan derinliklerde, çoğunlukla kayalık kıyı habitatları, taşlık zeminler, deniz çayırları ve kumlu bölgelerdeki büyük kayaların çevresini tercih eder.
- Beslenme: Güçlü bir bentik avcıdır. Küçük kabuklular, poliket kurtları ve diğer dip omurgasızlarıyla beslenir.
Davranış ve Biyolojik Gerçekler
- Agresif Bölgesel Savunma: Kırmızı Ağızlı Keler, bölgeciliğiyle bilinir. Yuvasını, özellikle üreme mevsiminde, diğer balıklara karşı agresif bir şekilde savunur. Sualtı gözlemlerinde, yuvasına yaklaşan dalgıçlara karşı bile tehditkar pozisyonlar aldığı bilinmektedir.
- Hızlı Kamuflaj: Alacalı kahverengi vücudu, bulunduğu kayalık ve taşlık zeminlerde mükemmel bir kamuflaj sağlar. Renkleri, ortamdaki ışık ve zemin rengine göre hızla koyulaşıp açılabilir.
- Üreme ve Ebeveyn Bakımı: Üreme mevsiminde erkekler daha koyu bir renk alır ve bu dönemde kırmızı ağız rengi daha da belirginleşebilir. Yumurtlama, diğer Gobius türlerinde olduğu gibi taşların altına veya oyuklara yapılır ve erkek tarafından kuluçka süresince titizlikle korunur. Karadeniz'deki kaydı, türün bu daha soğuk ve düşük tuzluluğa sahip ortamlarda da üreme yeteneği geliştirdiğini göstermektedir.
- Benzer Türlerden Ayrım: Dış görünüş olarak Gobius paganellus veya Gobius niger'e benzese de, kırmızı dudakları, pullarla kaplı ense bölgesi ve dorsal yüzgeçlerindeki spesifik lekeler bu türü kesin olarak ayırt etmeyi sağlar.
Korunma Durumu
- Tehdit Durumu: Geniş dağılımı ve büyük bir ticari balıkçılık hedefi olmaması nedeniyle, Gobius cruentatus, IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
- Hassasiyet: Kıyısal habitatların kirlenmesi ve tahrip olması yerel popülasyonları etkileyebilir. Ancak, türün ekolojik toleransı ve geniş yayılışı şu an için genel popülasyonun stabil olduğunu göstermektedir.
Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Ichthyoloji, FishBase, IUCN verileri ve Karadeniz/Akdeniz deniz biyolojisi araştırmalarından derlenmiştir)
