Gobius couchi
Gobius couchi, bilimsel olarak nispeten yeni bir keşif (1974) olup, adını Britanya Adaları'nın deniz biyolojisine önemli katkılar yapmış olan İngiliz doğa bilimci Jonathan Couch'un anısına almıştır. Bu keler, küçük, lokalize popülasyonları ve soğuk sulara adaptasyonu ile dikkat çeker.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Gobiidae (Keler Balıkları)Cins (Genus)GobiusTür (Species)G. couchi (Miller & El-Tawil, 1974)
Genel Özellikler ve Ekoloji
- Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Küçük yapılı bir kelerdir; maksimum uzunluğu 9 cm'ye ulaşır.
- Ömür: Yaklaşık 6 yıl ömre sahip olduğu bilinmektedir.
- Morfoloji ve Renklenme: Tipik bir keler şeklindedir. Rengi açık kahverengiden (fawn) griye doğru değişir ve sırtında koyu lekeler bulunur. En belirgin görsel özelliklerinden biri, pektoral (göğüs) yüzgecinin üst tabanında, derinliği boyundan fazla olan koyu, dumanlı bir lekenin bulunmasıdır. Ayrıca yan taraflarında beş koyu yanal leke ve yanaklarda bir veya bazen iki koyu nokta görülebilir.
- Yüzgeçler: İlk sırt yüzgeci ikinciden daha yüksek değildir. Pektoral yüzgecin üst ışınları zardan bağımsızdır.
- Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Başlangıçta Britanya Adaları'nda (özellikle Güney Cornwall ve Kuzeybatı İrlanda) nadir ve lokalize bir tür olarak bilinmesine rağmen, daha sonra Batı Akdeniz (İtalya, Napoli Körfezi) ve Adriyatik Denizi (Kvarner bölgesi) gibi yerlerde de kaydedilmiştir. Bu durum, türün gerçek dağılımının sanılandan daha geniş olabileceğini düşündürmektedir.
- Yaşam Alanı: Denizel, bentik ve intertidal (gelgit kuşağı) sularında yaşar. Korunaklı ve tuzluluğu tam deniz suyu seviyesinde olan yerleri tercih eder. Genellikle taşların altında, kabuk artıkları olan çamurlu kumlu diplerde ve algler arasında bulunur.
- Derinlik: 0.5 metreden 16 metreye kadar olan sığ sularda yaşamaktadır.
- Beslenme: Omnivor (Hepçil) beslenme eğilimi gösterir. Diyeti algler, kabuklular, midyeler ve poliket kurtlarından oluşur.
Davranış ve Biyolojik Gerçekler
- Soğuk Toleransı (Torpid Durum): Couch'un Keleri'nin en ilginç biyolojik adaptasyonu, düşük sıcaklıklara karşı gösterdiği toleranstır. Özellikle kayalık havuzlardaki su sıcaklığının keskin bir şekilde düştüğü durumlarda (6∘C'nin altına), taşların altına sığınarak torpid (uyuşuk, metabolizmanın yavaşladığı) bir duruma geçebilir. Bu durum, beslenme ve üreme yeteneğini azaltsa da, hayatta kalmasını sağlar.
- Lokal Popülasyonlar: Britanya Adaları'ndaki popülasyonlarının, coğrafi olarak izole ve küçük olması nedeniyle, çok hassas ve korunmaya muhtaç olduğu düşünülmektedir.
- Üreme ve Döl Verimi: Üreme mevsimi genellikle ilkbahar ve yaz başlarında gerçekleşir. Dişi, yumurtalarını büyük kayaların veya kabukların alt yüzeyine bırakır. Yumurtalar döllenir ve tipik Gobius davranışı olarak erkek tarafından korunur ve havalandırılır. Bir üreme döneminde döl verimi (yumurta sayısı) 2.000 ile 12.000 arasında değişebilir.
- Çevreye Hassasiyet: Tür, büyük ölçekli çamurluluğa (bulanıklığa) karşı hassas olabilir. Eğer üreme mevsiminde yuva yapan erkekler yerinden edilirse, korunan yumurtaların hayatta kalma şansı düşebilir.
Korunma Durumu
- Tehdit Durumu: Lokalize popülasyonlarına ve nadirliğine rağmen, genel dağılımının genişlemiş olabileceği varsayımıyla, IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır. Ancak yerel olarak, özellikle Britanya Adaları'nda nadir ve korunan bir tür olarak kabul edilir.
- Hassasiyet: Kıyısal habitatların tahribatı, kirlilik ve özellikle gelgit havuzlarındaki ani sıcaklık değişimleri (torpid duruma düşme gerekliliği), bu tür için yerel düzeyde önemli tehditlerdir.
Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Ichthyoloji, FishBase, MarLIN, IUCN verileri ve deniz biyolojisi araştırmalarından derlenmiştir)
