Cricetidae

Cricetidae, Türkçe'de genellikle Hamstergiller veya Yeni Dünya Sıçanları ve Fareleri olarak bilinen, Memeliler sınıfının Kemirgenler (Rodentia) takımına ait, muazzam çeşitliliğe sahip bir hayvan familyasıdır.

Bu familya, Muroidea üst familyasının en büyük ve en karmaşık familyalarından biridir ve içerisinde 870'ten fazla tür barındırır.

I. Taksonomik Konum ve Çeşitlilik

Latince Anlamı: Familyanın adı, Latince'de "ortak Avrupa hamsteri" anlamına gelen cricetus kelimesinden türemiştir.
Çeşitlilik: 870'den fazla canlı türü ile, memeliler içindeki en büyük veya ikinci en büyük familya olarak kabul edilir.
Ana Alt Familyalar (Gruplar): Cricetidae, geniş coğrafi dağılımı ve tür çeşitliliği nedeniyle birden fazla alt familyaya ayrılır:

Alt FamilyaTürkçe AdıÖrnek HayvanlarCoğrafi DağılımCricetinaeGerçek HamsterlerSuriye Hamsteri, Cüce HamsterlerAvrupa, Asya (Palearktik)ArvicolinaeTarla Fareleri ve LemminglerVoller, Lemmingler, Su Sıçanları (Muskrat)Kuzey YarımküreNeotominaeKuzey Amerika Sıçan ve FareleriGeyik Fareleri, Paket SıçanlarıKuzey ve Orta AmerikaSigmodontinaeYeni Dünya Sıçan ve FareleriÇoğunlukla Güney Amerika türleri (Brucies)Orta ve Güney AmerikaLophiomyinaeTepeli SıçanSadece tek bir tür (Afrika)Afrika

II. Coğrafi Dağılım ve Habitatlar

Küresel Dağılım: Cricetidler, Amerika, Avrupa ve Asya kıtaları da dahil olmak üzere neredeyse tüm karasal ekosistemlere yayılmıştır.
Habitat Çeşitliliği: Bu familya, kemirgenler arasında en iyi adapte olanlardan biridir ve inanılmaz derecede geniş bir habitat yelpazesine yayılmıştır:
Aşırı Soğuk: Arktik tundra ve tayga bölgeleri (lemmingler ve bazı voller).
Ilıman: Ormanlar, otlaklar, tarım alanları, dağlık bozkırlar.
Aşırı Sıcak/Kurak: Sıcak çöller ve yarı kurak araziler.
Sulu Ortamlar: Göller, bataklıklar ve nehirler (su sıçanları gibi).

III. Ekolojik ve Davranışsal Özellikler

Fiziksel Özellikler: Boyutları çok küçüktür (Yeni Dünya pigme faresi 5-8 cm) ile büyük boyutlara (Su sıçanı 62 cm ve 1.1 kg) kadar değişir. Kuyruk uzunlukları ve post renkleri türler arasında büyük farklılık gösterir.
Davranış: Davranış çeşitliliği de habitat çeşitliliği kadar geniştir:
Bazı türler yalnız ve bölgeseldir (çoğu hamster), bazıları ise büyük koloniler veya küçük sosyal gruplar halinde yaşar.
Çoğu tür gececi veya alacakaranlıkta aktiftir.
Hamsterler gibi bazı üyeler kış için yuvalarında büyük miktarda yiyecek depolar (örneğin Avrupa hamsteri 65 kg'a kadar yiyecek toplayabilir).
Beslenme ve Ekolojik Rol: Diyetleri de çok çeşitlidir: otçul (voller), hepçil (hamsterler) ve hatta böcekçil (bazı Yeni Dünya türleri). Ekosistemlerde önemli roller üstlenirler:
Av-Avcı: Birçok yırtıcı memeli ve kuş için temel besin kaynağıdırlar.
Tohum ve Mantar Dağıtıcılar: Depoladıkları tohumların filizlenmesine ve yer altındaki mikorizal mantar sporlarının yayılmasına yardımcı olurlar.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

YANLIŞ (Sınıflandırma Miti): Sıçanlar ve ev fareleri de Cricetidae familyasına aittir.
Gerçeklik: Hayır. Ev sıçanları ve fareleri Muridae familyasına aittir. Cricetidae ve Muridae, Muroidea üst familyasında yer alan iki ayrı, ancak ilişkili familyadır. Geçmişte, Calomyscus (Fırça Kuyruklu Fare) gibi bazı küçük gruplar Cricetidae içine alınmış olsa da, modern taksonomi onları ayrı familyalara taşımıştır.
DOĞRU (Ekolojik Gerçek): Lemminglerin "intihar etmesi" bir yanlış anlaşılmadır.
Gerçeklik: Evet. Lemmingler (Arvicolinae alt familyasından), popülasyonları aşırı kalabalıklaştığında büyük gruplar halinde hareket eder (göç eder). Bu göçler sırasında yeni yaşam alanları ararken su engelleriyle karşılaşabilirler. Suyun üzerinden yüzerek geçme çabaları, yüzebilecekleri mesafenin ötesine geçtiğinde boğulmalara yol açar, ancak bu kasıtlı bir "intihar" eylemi değildir; bir dağılma mekanizmasının sonucudur.
Folklorik Bilgi: Hamsterler (Cricetinae), özellikle Avrupa ve Orta Asya kültürlerinde, "hazırlıklı olmanın" ve "bereketli hasatın" sembolü olarak görülmüştür. Topladıkları büyük yiyecek stokları nedeniyle, kış için hazırlık yapan çalışkan bir hayvan figürüdürler. Bu özellik, halk hikâyelerinde ve tarım geleneklerinde yankı bulmuştur.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

Wikipedia & Animal Diversity Web: Cricetidae'nin taksonomik kapsamı (870'ten fazla tür), temel alt familyaları (Cricetinae, Arvicolinae, Neotominae, Sigmodontinae), küresel dağılımı (Amerika, Avrupa, Asya) ve habitat çeşitliliği.
BioDB & ResearchGate: Familyanın kökeni (Eosen dönemi, Eski Dünya), biyolojik çeşitliliği, ekosistemdeki rolleri (av, tohum dağıtıcı) ve cricetus kelimesinin Latince anlamı.
PMC - PubMed Central: Cricetidae'nin Muroidea içindeki konumu, taksonomi tarihindeki değişiklikler ve fosil kayıtları.
Fotopraf: https://www.inaturalist.org/photos/13666801