Microtus arvalis

Harika bir canlıya değindiniz! Bu kez, Avrupa ve Asya'nın geniş bölgelerinde yayılım gösteren ve halk arasında Adi Tarla Faresi veya Avrupa Tarla Faresi olarak bilinen Microtus obscurus hakkında konuşacağız. Bu küçük kemirgen, ekosistemlerin önemli bir parçası olup, hem bitki örtüsü üzerinde hem de toprak altında aktif bir yaşam sürer.

1. Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Microtus obscurus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)

Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)

Sınıf (Class): Mammalia (Memeliler)

Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler)

Familya (Family): Cricetidae (Sıçangiller/Hamstergiller)

Cins (Genus): Microtus Schrank

Tür (Species): Microtus obscurus (Pallas)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Microtus obscurus, Batı Avrupa'dan Sibirya'ya ve Orta Asya'ya kadar uzanan geniş bir Avrasya coğrafyasında yayılım gösterir. Oldukça uyumlu bir tür olması sayesinde farklı iklim ve habitat koşullarına adapte olmuştur.

Türkiye'de de yaygın olarak bulunan bir türdür. Özellikle İç Anadolu, Doğu Anadolu, Karadeniz ve Trakya bölgelerindeki otlaklar, tarlalar ve çayırlarda popülasyonları bulunur. İstanbul ve çevresindeki kırsal alanlarda, tarım arazilerinde ve açık arazilerde de rastlamak mümkündür.

2. Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir kemirgendir. Yetişkin bireylerin vücut uzunluğu genellikle bir elin parmağının birkaç katı kadardır. Kuyrukları ise vücut uzunluklarının yaklaşık üçte birinden daha kısadır.

Gövde Yapısı ve Renk: Vücutları silindirik ve tıknaz bir yapıya sahiptir. Kürkleri yoğun, kısa ve yumuşaktır. Sırt kısımları genellikle gri-kahverengi, koyu kahverengi veya paslı kahverengi tonlarında olabilirken, karın altı bölgeleri daha açık gri veya beyazımsıdır. Kürk renkleri mevsimlere ve bölgesel farklılıklara göre değişiklik gösterebilir.

Diğer Belirgin Özellikler:Kuyruk: Kuyrukları vücutlarına oranla kısa, üzeri seyrek tüylüdür ve ucu künttür.

Kulaklar: Kulakları küçük olup kürklerinin içine gömülmüş gibidir. Bu durum, onların yer altı yaşam tarzlarına bir adaptasyondur.

Gözler: Gözleri küçük ve başlarına göre daha az belirgindir.

Ayaklar: Kısa bacaklara ve güçlü pençelere sahiptirler, bu da tünel kazmalarına yardımcı olur.

Ayırt Edici Özellikler: Diğer fare türlerinden genellikle daha kısa kuyruğu, daha küçük kulakları ve tıknaz vücut yapısıyla ayrılır. Özellikle başın künt yapısı ve kısa kuyruk, farelerin uzun kuyruk ve daha sivri burunlu yapısından belirgin şekilde farklıdır.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Adi Tarla Faresi, hem gündüz hem de gece aktif olabilen, oldukça uyumlu bir kemirgen türüdür. Tarım alanları ve çayırlarda oluşturdukları tünel ağları, toprağın havalanmasına katkıda bulunur. Kürklerinin rengi, yaşadıkları ortamla mükemmel bir kamuflaj sağlayarak avcılardan korunmalarına yardımcı olur. Ekosistemde hem bitkisel besinlerin tüketicisi hem de birçok yırtıcı için temel besin kaynağı olarak önemli bir rol oynarlar."

3. Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Gündüz ve gece aktif olabilen kemirgenlerdir, ancak en yoğun aktivitelerini genellikle alacakaranlıkta veya sabahın erken saatlerinde gösterirler. Genellikle koloniler halinde yaşarlar ve yer altında karmaşık tünel sistemleri ile yüzeyde kısa bitki örtüsü içinde patikalar oluştururlar. Bu tünel ve patika ağları, hem barınma hem de avcılardan korunma sağlar. Oldukça hızlı üreyebilirler.

Beslenme Davranışı ve Diyeti: Esas olarak bitkisel besinlerle beslenirler. Diyetleri çoğunlukla otlar, otların sapları, yapraklar, tohumlar, bitki kökleri ve tahıllardan oluşur. Tarım alanlarında, ekili ürünlere (tahıl, sebze vb.) zarar verebilirler. Kış için yiyecek depolama alışkanlıkları vardır.

Habitat Tercihi: Açık, otlak alanları, bozkırları, çayırları, meraları, tarım arazilerini ve orman kenarlarını tercih ederler. Nemli ve yoğun bitki örtüsünün olduğu alanlarda daha sık görülürler. Toprağın kazılabilir ve tünel açmaya uygun olduğu yerlerde yaşamayı severler.

Üreme ve Yaşam Döngüsü: Oldukça hızlı ve yüksek bir üreme potansiyeline sahiptirler. Uygun koşullarda yıl boyunca üreyebilirler, ancak en yoğun üreme dönemi ilkbahar ve yaz aylarıdır. Dişi bireyler, yer altında hazırladıkları yuvalarda birkaç yavru dünyaya getirirler. Yavrular birkaç hafta içinde hızla büyür ve cinsel olgunluğa ulaşarak kendi başlarına yaşamaya başlarlar. Bu hızlı üreme döngüsü, popülasyonlarının kısa sürede önemli ölçüde artmasına olanak tanır.

4. İnsanlarla Etkileşim ve Sağlık Önemi

İnsanlar İçin Tehlikesi: Adi Tarla Faresi, doğrudan insanlar için tehlikeli değildir. Genellikle insanlardan uzak durmayı tercih ederler. Ancak, popülasyonlarının çok arttığı durumlarda, tarım alanlarında tahıl ve bitki kökleriyle beslenerek önemli ekonomik zararlara neden olabilirler. Ayrıca, diğer yabani kemirgenler gibi, bazı hastalıkların (örneğin hantavirüs, leptospiroz) taşıyıcısı olabilirler ve pireler veya keneler aracılığıyla bu hastalıkları insanlara bulaştırma potansiyelleri bulunur, ancak bu durumlar nadirdir ve doğrudan temas veya hijyenik olmayan koşullarda ortaya çıkar.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Adi Tarla Faresi gibi kemirgenler, doğada sayıca fazla olmaları nedeniyle birçok avcı türü (baykuşlar, şahinler, yılanlar, sansarlar) için temel besin kaynağıdır. Bu sayede doğal ekosistemdeki enerji akışında kilit bir rol oynarlar. Tarımsal zararlara neden olabildikleri durumlarda dahi, ekolojik dengeyi korumak ve aşırı kimyasal mücadeleden kaçınmak uzun vadede daha sürdürülebilir çözümler sunar. Her vahşi hayvanda olduğu gibi, tarla fareleriyle doğrudan temastan kaçınmak ve gerekli hijyen önlemlerini almak her zaman en iyisidir."

Beklenen Etkiler (Isırık Durumunda): Bir tarla faresi tarafından ısırılma, genellikle canlının sıkıştırılması veya tehdit edilmesi durumunda gerçekleşir. Isırık acı verici olabilir ve küçük bir yara bırakabilir, ancak zehirli değildir. Önemli olan, ısırık sonrası olası enfeksiyon riskini en aza indirmektir.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Bir ısırık durumunda, ısırık bölgesi sabunlu suyla iyice temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Gerekirse tetanoz aşısı kontrol edilmeli ve derin yaralar için bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır.

Koruma Durumu: Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi'nde "Asgari Endişe" (Least Concern) kategorisinde yer almaktadır. Bu, türün genel popülasyonlarının geniş ve stabil olduğu anlamına gelir. Geniş bir coğrafyada yayılım göstermeleri ve yüksek üreme hızları nedeniyle, global ölçekte ciddi bir tehdit altında değillerdir. Ancak, yerel popülasyonlar habitat tahribatı veya yoğun tarımsal faaliyetler nedeniyle baskı altında kalabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

Wikipedia – Microtus arvalis.

IUCN Kırmızı Liste – Microtus arvalis türü.

Animal Diversity Web (ADW) – Microtus arvalis.

GBIF (Global Biodiversity Information Facility) – Microtus arvalis dağılım kayıtları.

Türkiye Memelileri Faunası Üzerine Araştırmalar ve Yayınlar.