Microtus guentheri

Microtus guentheri, Guenther'in Tarla Faresi veya Levant Volesi olarak bilinen ve Türkiye'de yaygın olarak görülen bir sosyal tarla faresi türüdür. Tarım arazilerinde ve otlaklarda yaygın olması nedeniyle ekolojik ve ekonomik öneme sahiptir.

I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme

SeviyeBilimsel AdıAçıklama / NotTakım (Order)RodentiaKemirgenlerAile (Family)CricetidaeVoller ve Tarla FareleriAlt Aile (Subfamily)ArvicolinaeTarla Fareleri ve VollerCins (Genus)MicrotusTarla Fareleri CinsiTür (Species)M. guentheriGuenther'in Tarla FaresiTanımlayanDanford & Alston, 1880Latince Anlamıguentheri, türü inceleyen veya toplayan bilim insanına ithaf edilmiştir.Türkçe AdıTarla Faresi, Guenther'in Tarla Faresi.Taksonomik DurumUzun süre Türkiye'deki bazı popülasyonlar (örneğin M. lydius) alt tür olarak kabul edilmiş, ancak modern çalışmalar türün karmaşık bir morfolojik ve karyolojik çeşitliliğe sahip olduğunu göstermiştir. Microtus hartingi, yakın zamanda M. guentheri'den ayrı bir tür olarak kabul edilmiştir.

II. Morfolojik ve Ekolojik Özellikler

• Dağılım: Türkiye'de geniş bir yayılıma sahiptir. Kahramanmaraş, Gaziantep, Kırıkkale, Nevşehir, İzmir, Antalya ve Kütahya gibi pek çok ilde varlığı kaydedilmiştir. Genel olarak Levant bölgesinde (Doğu Akdeniz çevresi) yaygındır.
• Habitat: En çok tercih ettiği habitatlar ekin alanları (cropland), otlaklar (grassland) ve seyrek bitki örtüsüne sahip arazilerdir. Aynı zamanda çalılıklar ve kentsel alanlarda da bulunabilir.
• Yaşam Tarzı:
• Beslenme Biyolojisi: Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda, test edilen 56 tür besinin 52'sini yediği gözlemlenmiştir. Bu, geniş bir diyet spektrumuna ve yüksek adaptasyon yeteneğine sahip olduğunu gösterir. Çoğunlukla otçuldur.
• Yuva Sistemi: Habitat özelliğini yansıtan yuva delikleri ve tünel sistemleri oluşturur.
• Sitogenetik (Karyolojik) Özellikler:
• Kromozom Sayısı: Diploid kromozom sayısı genellikle 2n=54 olarak bulunur.
• Karyotip Çeşitliliği: Türkiye içindeki popülasyonlar arasında karyotip (kromozom seti) çeşitliliği gözlemlenmiştir. Örneğin, Kahramanmaraş ve Gaziantep örneklerinde NF (Temel Sayı) 54 iken, Kırıkkale ve Nevşehir örneklerinde dişi bireylerde NF=56, erkek bireylerde NF=55 bulunmuştur. Bu farklılıklar, tür içindeki evrimsel farklılaşmaya ve taksonomik karmaşıklığa işaret eder.

III. Korunma Durumu (IUCN Red List)

Microtus guentheri, küresel düzeyde IUCN Kırmızı Listesi'nde Düşük Risk (Lower Risk) veya bazı bölgesel değerlendirmelerde Tehdide Yakın (Near Threatened - NT) kategorisinde yer almaktadır.

• Durumun Açıklaması: Türkiye'de çok yaygın ve bol olmasına rağmen, tarım zararlısı olarak kabul edilmesi nedeniyle yoğun mücadele faaliyetlerine maruz kalmaktadır. Popülasyonunun büyük bir tehdit altında olmaması, Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisine yakın olduğunu düşündürmektedir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

• YANLIŞ (Zararlılık Miti): Tarla fareleri sadece ekinlere zarar verirler ve ekosistem için tamamen olumsuzdurlar.
• Gerçeklik: Hayır. Microtus guentheri, tarım zararlısı olarak bilinmesine rağmen, ekosistemde kritik bir rol oynar. Hem birincil tüketici (ot yiyerek otlak dengesini sağlar) hem de çok sayıda yırtıcının (Tilki, Sansar, Yırtıcı kuşlar, özellikle Kulaklı Orman Baykuşu (Asio otus)) temel besin kaynağıdır. Ahmet Taşçı'nın belirttiği gibi, tarla faresi popülasyonlarının dengelenmesi, yırtıcı kuş ve küçük etçil popülasyonlarının sağlıklı kalması için hayati öneme sahiptir.
• DOĞRU (Taksonomik Çözünme Gerçeği): M. guentheri kompleksi, Anadolu'da türleşmenin en iyi örneklerinden biridir.
• Gerçeklik: Evet. Uzun süre tek bir tür olarak kabul edilen M. guentheri, günümüzde Microtus hartingi ve Microtus lydius gibi türlerin ayrılmasıyla bir tür kompleksi olarak görülmektedir. Türkiye'deki popülasyonlar arasındaki büyük karyolojik (kromozomal) farklılıklar, bu türleşme sürecinin hala devam ettiğini ve farklı coğrafyalarda izole olmuş popülasyonların genetik olarak ne kadar hızlı ayrışabileceğini göstermektedir.
• Folklorik Bilgi: Anadolu tarım toplumlarında "Tarla Faresi" genel olarak bereket ve kıtlık döngüsüyle ilişkilendirilir. Popülasyonlarının beklenmedik bir şekilde artması (salgınlar), halk arasında yaklaşan bir felaket veya doğanın dengesizliği olarak yorumlanmıştır. Eski Türk inanışlarında bu tip kemirgenler, "kışlık erzağın bekçisi" olarak görülür ve ekinlerin depolanmasında ve yeraltı besin kaynaklarının kullanılmasında ne kadar ustalaştıkları vurgulanır.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• ResearchGate & Akademik Çalışmalar (Danford & Alston, 1880; Coşkun, Ulutürk, Kaya, 2013; KSU Tarım ve Doğa Dergisi, 2019): Türün otoritesi, Türkiye'deki yayılış bölgeleri (Kırıkkale, Nevşehir, Kahramanmaraş, Gaziantep, Diyarbakır), 2n=54 olan karyotip yapısındaki varyasyonlar (NF=54, 55, 56) ve morfolojik teşhis kriterleri.
• DergiPark (Özen ve ark., 2011): Laboratuvar beslenme biyolojisi (geniş diyet spektrumu), habitat tercihleri ve yuva yapısı.
• GBIF & EUNIS: Korunma durumu (NT/LC) ve uluslararası yaygın adları (Levant Vole, Guenther's Vole).
• Genel Biyolojik Veriler: Ekolojik önemi (yırtıcılar için besin kaynağı), tarım zararlısı olarak önemi ve taksonomik karmaşık geçmişi.