Calomyscidae

Calomyscidae, bilimsel adıyla bilinen Fırça Kuyruklu Faregiller veya Fare Benzeri Hamsterler, memeliler sınıfının kemirgenler (Rodentia) takımına ait, kendine özgü bir hayvan familyasıdır.

Bu familya, tek bir cins olan Calomyscus'u içerir ve bu nedenle monogenerik (tek cinsli) bir familyadır.

I. Taksonomik Konum ve Türler

SeviyeBilimsel AdıNotlarÂlem (Kingdom)AnimaliaHayvanlarŞube (Phylum)ChordataKordalılarSınıf (Class)MammaliaMemelilerTakım (Order)RodentiaKemirgenlerÜst Familya (Superfamily)MuroideaSıçansı KemirgenlerFamilya (Family)CalomyscidaeFırça Kuyruklu FaregillerCins (Genus)CalomyscusTek cins.Tür Sayısı8 ila 10 civarında güncel tür.Sayı, moleküler araştırmalarla sürekli artmakta ve kesinleşmektedir.

Başlıca Türler (Örnekler): C. bailwardi, C. elburzensis, C. hotsoni, C. grandis, C. urartensis, C. kiabii (yeni tanımlanan türler dahil).

II. Coğrafi Dağılım ve Habitat

• Dağılım: Palearktik bölgenin güneybatısında, Batı Asya'ya özgü bir dağılım gösterirler. İran, Türkiye (muhtemelen), Suriye, Azerbaycan, Türkmenistan, Afganistan ve Pakistan coğrafyalarında bulunurlar.
• Habitat: Genellikle kurak ve kayalık dağlık bölgeleri tercih ederler. 400 metreden 3.500 metreye kadar olan dağ bozkırlarında, az bitkili yamaçlarda ve kayalık çıkıntılarda yaşarlar. Alçak vadilerden genellikle kaçınırlar.

III. Ekolojik ve Biyolojik Özellikler

• Fiziksel Özellikler:
• Fareye Benzer Görünüm: Vücut yapıları fareleri anımsatır, ancak anatomik olarak hamsterlerle ilişkilidirler.
• Kuyruk: En belirgin özellikleri, adlarını veren ve ince, kısa kıllarla kaplı, fırça benzeri bir uca sahip olan uzun kuyruklarıdır.
• Yaşam Tarzı: Gece aktiftirler (noktürnal). Sosyal canlılar değillerdir, ancak kışın barınakları paylaşabilirler.
• Barınma: İyi tünel kazıcılar olmadıkları düşünülmektedir. Bu nedenle doğal kaya yarıklarında veya önceden boşaltılmış diğer kemirgen yuvalarında (örneğin Meriones persicus'un yuvalarında) yaşarlar.
• Beslenme: Esas olarak tohum, yaprak, tomurcuk ve çiçek gibi bitkisel maddelerle beslenirler. Soğuk aylar için yiyecek depolama eğilimleri vardır. Aynı zamanda tohum yırtıcıları ve tohum dağıtıcıları olarak ekosistemde rol oynarlar.

IV. Korunma ve Halk Sağlığı Durumu

• IUCN Korunma Durumu: Familya genel olarak Değerlendirilmemiş (Not Evaluated - NE) olarak listelenmiştir. Ancak cinse ait çoğu tür, geniş dağılımları nedeniyle genellikle Asgari Endişe (Least Concern - LC) altında sınıflandırılırken, bazı türler Yetersiz Veri (Data Deficient - DD) veya yeni tanımlanmış olmaları nedeniyle henüz değerlendirilmemiştir (C. kiabii örneği).
• Halk Sağlığı: Bazı Calomyscidae türlerinin, İran Platosu'nun dağlık yerleşim alanlarında zoonotik kutanöz leishmaniasis (halk arasında "Şark Çıbanı" olarak bilinen deri hastalığı) parazitinin potansiyel rezervuarı olabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır.

V. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

• YANLIŞ (Taksonomi Miti): Fırça Kuyruklu Faregiller (Calomyscidae), biyolojik olarak hamsterlerin (Cricetidae) bir alt grubudur.
• Gerçeklik: Hayır. Eskiden doğru kabul edilse de, Calomyscus türleri öncelikle farelere benzeyen hamsterlerin (Cricetinae) bir alt familyası, daha sonra ise farelerin (Muridae) bir alt familyası olarak sınıflandırıldı. Ancak moleküler çalışmalar, bu grubun diğer kemirgenlerden ayrı, kendi başına bir familya (Calomyscidae) olması gerektiğini kanıtladı. Bu, türlerin evrimsel olarak ne kadar eşsiz olduğunun kanıtıdır.
• DOĞRU (Evrimsel Gerçek): Calomyscidae familyası içindeki yüksek türleşme, dağların coğrafi engel teşkil etmesinden kaynaklanmıştır.
• Gerçeklik: Evet. Bu familyanın türleri, Batı Asya'nın dağlık bölgelerinde (Zagros ve Elburz Dağları gibi) allopatrik (birbirinden coğrafi olarak ayrılmış) popülasyonlar halinde yaşamaktadır. Bu coğrafi izolasyon, her popülasyonda bağımsız genetik farklılaşmaya ve yoğun karyotipik (kromozomal) evrime yol açarak, yakın zamanda bile yeni türlerin tanımlanmasına neden olmuştur.
• Mitolojik Bilgi: Calomyscidae familyasının üyeleri, küçük ve gececil kemirgenler olmaları nedeniyle, Antik İran veya Mezopotamya mitolojisinde veya folklorunda kendilerine özgü, adlandırılmış bir role sahip değillerdir. Daha çok, genel "fare" veya "sıçan" figürlerinin bir parçası olarak görülmüşlerdir.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

1. Oxford Academic & ResearchGate: Familyanın monogenerik yapısı, Palearktik dağılımı (Batı Asya'ya özgü), dağlık habitat tercihi, türleşmede coğrafi izolasyonun ve karyotipik evrimin rolü ve İran'da tanınan türlerin listesi.
2. Animal Diversity Web & Wikipedia: Genel taksonomik sınıflandırma, kuyruk yapısı, gececi yaşam tarzı, yuva yapma ve beslenme davranışları.
3. PMC - PubMed Central: Familya üyelerinin zoonotik kutanöz leishmaniasis için potansiyel rezervuar olabileceğine dair halk sağlığına ilişkin bilgiler.
4. Fotoğraf: https://tr.wikipedia.org/wiki/Calomyscidae#/media/Dosya:Calo10.jpg