Tingidae

Tingidae – Dantel Böcekleri / Dantelli Tahtakuruları (Latince: Tingidae, cins ismi Tinga'dan gelir; "ince örtü" veya "dantel" anlamına gelebilir, kanatlarının ağsı yapısına atıf)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Tingoidea
• Familya: Tingidae Laporte, 1832

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte, genellikle 2-5 mm uzunluğundadırlar. Vücutları oval ve yassılaşmıştır.
• Baş: Nispeten küçük ve vücudun geri kalanıyla bütünleşmiştir. Gözler genellikle küçüktür. Ocelli (basit gözler) bulunmaz.
• Antenler: Nispeten kısadır, genellikle 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten kısadır ve bitki öz suyu emmeye adapte olmuştur. Dinlenme halindeyken genellikle vücudun altına katlanır.
• Gövde: En belirgin özellikleri, protoraks (ön göğüs) ve ön kanatlarının (hemelytra) ağsı, dantelli veya köpüksü bir görünüme sahip olmasıdır. Bu yapılar genellikle saydamdır ve karmaşık hücre ve kabarcıklardan oluşur, bu da onlara "dantel böceği" adını kazandırır. Renkleri genellikle açık kahverengi, gri veya krem tonlarında olabilir.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz) ve uçmaya yeteneklidirler. Dinlenme halindeyken kanatlar sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır. Ön kanatların dantelli yapısı, familyanın ayırt edici özelliğidir.
• Bacaklar: Nispeten kısa ve incedir. Bitki yüzeylerinde yavaşça hareket etmeye adapte olmuştur. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 2 segmentlidir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Çoğunlukla karasal bitki örtüsü üzerinde yaşarlar. Ağaçlar, çalılar ve otsu bitkiler ana konakçılarıdır. Bitkilerin yapraklarının alt yüzeylerinde bulunmayı tercih ederler.
• Ekolojik Rol: Fitofaj (bitki yiyen) böceklerdir. Bitki öz suyu ile beslenerek yapraklarda solgunluk, sararma, kahverengileşme ve erken yaprak dökülmesine neden olabilirler. Özellikle tarım ürünlerinde, süs bitkilerinde ve orman ağaçlarında zararlı olabilirler.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Yaprakların alt yüzeylerinde toplanarak beslenirler. Beslenme sonucu yaprakların üst yüzeyinde karakteristik gümüş rengi veya benekli lekeler (emgi lekeleri) oluşur.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Rahatsız edildiklerinde yavaşça hareket eder veya düşerler.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını genellikle yaprakların alt yüzeyine, bitki dokusunun içine veya yaprak damarlarına bırakır. Bazı türlerde yumurtalar, üzerlerini dışkılarıyla veya bitki salgılarıyla örterek kamufle edilir.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri de dantel benzeri bir görünüme sahiptir ve erginler gibi bitki öz suyu ile beslenirler. Nimfler genellikle erginlerden daha küçük ve daha koyu renklidir.
• Dağılım: Kozmopolit bir familyadır; Antarktika hariç tüm kıtalarda geniş bir yayılış gösterirler. Özellikle ılıman ve tropikal bölgelerde tür çeşitliliği fazladır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Tingidae familyası, Türkiye faunasında oldukça yaygın ve tür çeşitliliği açısından zengin bir gruptur.
• Ülkenin çeşitli bitki örtüsü tiplerinde, tarım alanlarında, ormanlarda ve bahçelerde çok sayıda Tingidae türüne rastlamak mümkündür.
• Türkiye'de yaygın olarak görülen bazı zararlı türler arasında özellikle çınar ağaçlarında zararlı olan Corythucha ciliata (Çınar Dantel Böceği) ve armut ağaçlarında zararlı olan Stephanitis pyri (Armut Dantel Böceği) bulunmaktadır.
• Türkiye faunası içinde hala keşfedilmeyi bekleyen veya daha detaylı araştırılması gereken türler olduğu düşünülmektedir.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmazlar ve tıbbi önemi bulunmaz.
• Ancak, bazı türler evlerdeki süs bitkilerine veya bahçelerdeki tarım ürünlerine zarar verebilirler.

Latince Adının Anlamı:

• "Tingidae", familyanın tip cinsi olan Tinga'dan türemiştir. Bu isim, böceklerin kanat ve protoraks yapılarının "ince örtü" veya "dantel" gibi ağsı ve şeffaf görünümüne atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Tingidae'nin "dantel" görünümlü kanatları, hem kamuflaj hem de yırtıcılardan korunma sağlayabilir.
• Birçok tür, belirli bitki türlerine (konakçı özelleşmesi) sıkı sıkıya bağlıdır.
• Bazı türler, konakçı bitkinin yapraklarının alt yüzeyinde koloniler halinde yaşayarak toplu beslenme gösterirler.
• Tarım ve orman zararlıları olarak ekonomik öneme sahip oldukları için mücadele yöntemleri geliştirilmektedir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Ağaçların kabuklarına yerleşirler ve içten zarar verirler.
• Gerçek: Esas olarak yaprakların alt yüzeylerinde beslenirler ve ağaçların kabuklarına yerleşmezler. Zararları yapraklarda görsel ve fizyolojik hasar şeklinde görülür.
• Efsane 2: Bitkilere zarar verdikleri için her zaman kimyasal mücadele gereklidir.
• Gerçek: Bazı türler ciddi zararlara neden olsa da, biyolojik mücadele ajanları (yırtıcı böcekler veya parazitoitler) ve kültürel önlemlerle de kontrol altına alınabilirler.
• Efsane 3: İnsanların üzerine düşüp ısırırlar.
• Gerçek: İnsanları ısırmazlar ve rahatsız edildiklerinde genellikle düşerek veya uçarak uzaklaşırlar.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Drake, C.J. & Ruhoff, F.A. (1965). Lacebugs of the World: A Catalog (Hemiptera: Tingidae). United States National Museum Bulletin.
• Péricart, J. (1983). Hémiptères Tingidae Euro-Méditerranéens. Faune de France.
• Türkiye Entomoloji Dergisi.
• GBIF.org – Tingidae family records.