Hymenoptera

Hymenoptera iki alt takıma ayrılmıştır: 

Symphyta (sawflies ve horntails) toraks ve abdomen arasında geniş bir bağlantı noktası bulunur 

Apocrita (ants, bees, ve wasps)’da ise toraks ve abdomen arasında dar bir bağlantı noktası bulunur (38-39) 

Hymenoptera takımına bağlı türlerin çoğu ekolojik göstergelerdir. Öyle ki kimi çok dar özel bir habitatta kimi ise özel bir konukçuda yaşarlar. Hymenoptera Isoptera gibi sosyal yaşayabilen böcek türlerini barındıran tek takımdır. 

Symphyta alttakımına bağlı türler, gal arıları (Cynipidae) ve bazı karınca türleri çoğu otçuldurlar. Hymenoptera takımına ait türlerin çoğu parazit yada predatördürler. Avcı arıların çoğu avlarını büyük bir ustalıkla yakalar, felç eder ve yavrularına besin olarak götürürler. Bazı Hymenoptera takımı türleri parazitoit’tirler ve yumurtalarını diğer arthropodların yumurta ve larva dönemleri içerisine bırakırlar. Sonunda bu türler gelişmelerini tam anlamıyla tamamladıktan sonra üzerinde beslendiği konukçularını öldürürler. Küçük boylarına karşın parazitoit arılar oldukça yaygın olarak bulunurlar ve birçok böcek türünün populasyon dinamiğinin belirlenmesinde çok önemli roller oynarlar. 

Birçok Hymenoptera benzer çeneye sahiptir. Ancak bir arı türü (üstfamilya; Apidoidae)’nün maxilla ve labrumu uzayarak değişikliğe uğramış ve çiçeklerden nektar toplamak için dil şeklini almıştır. Bu böcekler mandibulalarını polen ve balmumu toplamak için kullanırlar. 

İşçi karıncalar dışında birçok hymenopter ergini iki çift kanada sahiptirler. Ön ve arka kanatlar birbirine bağlı vaziyettedir (hamuli denen parça ile). Uçuşta, arıların kanatları uyum içerisinde çırpılır ve mükemmel bir denge ile uçarlar .

Ekonomik Önemi 

Bazı türleri zararlı olarak kabul edilse de (sawflies, gal arıları ve bazı karıncalar), Hymenoptera takımına bağlı türlerin çoğu ya diğer türlerin doğal düşmanları oldukları için, yada bitkilerin tozlaşmalarını sağladıkları için yararlıdırlar .

Bunları Biliyor muydunuz? 

* Hymenoptera takımında dişiler döllenmiş yumurtalardan, erkekler ise döllenmemiş yumurtalardan meydana gelirler. Gelecek kuşaklardaki seks oranını yumurtalarını döllemli mi yoksa döllemsiz mi bırakacağına karar vererek dişiler belirler. 

* Fairyflies (familya; Mymaridae) muhtemelen dünyanın en küçük böceğidir. Diğer böceklerin yumurtalarını parazitler. 

* Cuckoo wasps’ların bazı türleri (familya; Chrysididae), arıların yuvalarına saldırır, buldukları larvaları öldürürler ve kendi yumurtalarını bu larvaların yerine bırakırlar. Bu davranışa “kleptoparasitizm” denir. 

* Köle yapıcı karıncalar “Slave-maker ants”, diğer türlerin yuvalarına saldırırlar ve pupalarını çalarlar. Çalınan bu pupalardan çıkan erginler köle yapıcı bu koloni içerisinde işçi olarak çalışırlar. 

* Hymneoptera takımı içerisinde bulunan türler iğnesi olup sokabilen tek familyadır. 

* Arı ve karınca larvalarının pupa dönemine yakın zamana gelinceye kadar sindirim sistemleri gelişmez. Tüm biriken dışkılar böcek ergin olmadan hemen önce boşaltılır. 

* Bazı parazitoit hymenopterler oldukça yüksek sayıda yumurta bırakabilirler. Örneğin bir Eucharitidae dişisinin bir saat içerisinde 10.000 yumurta bıraktığı gözlemlenmiştir. 

* Bazı parazit arılar yumurtalarını sucul organizmalar üzerine bırakabilmeleri için suyun altında yüzebilirler. Caraphractus cinctus (familya; Mymaridae) Dytiscus sp.’nin parazitoitidir. 

* İncir arıları (=ilek sineği) (familya; Torymidae, altfamilya; Agaoninae), inciri dölleyebilen tek böcek türüdür. Çiçek içerisinde gelişen larva ergin olduğunda incir polenleri ile bulaşık bir halde bulunur. Çiçeklere yumurta bıraktıklarında bu polenleri de beraberlerinde taşırlar. İzmir inciri (Smyrna fig) varyetesi, polen üretmez. Bu ağacın yaşayabilmesi bir arıya bağlıdır (Blastophagus psene). bu arı yabani incirlerde gelişir ve yabani incire çok benzeyen İzmir incirine gelerek çiçeklerin tozlaşmasını sağlar .

Gökhan Aydın 

Isparta-2016