Anatololacerta danfordi

Lacerta danfordi anatolica – Anadolu Kaya Kertenkelesi (Alt Tür)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Lacerta

Tür: Lacerta danfordi

Alt tür: Lacerta danfordi anatolica Werner, 1900

Latince Adın Anlamı

danfordi, İngiliz doğa bilimci Charles G. Danford’a ithafen adlandırılmıştır.

anatolica, Latince "Anadolu'ya ait" anlamındadır ve bu alt türün dağılım bölgesine atıf yapar.

Tanım ve Morfoloji

Orta boylu bir türdür. Erişkin bireylerde vücut uzunluğu kuyruk hariç 9–11 cm, toplam uzunluk ise 20–24 cm’ye kadar ulaşabilir.

Sırt kısmı zeytin yeşili, kahverengi veya gri olabilir; sıklıkla sırt boyunca ince benekli ya da çizgili desenler taşır.

Karın bölgesi açık renkli olup (beyaz, sarı ya da turuncu), bazı bireylerde özellikle çiftleşme döneminde daha canlı hale gelir. Kuyruk gövdeden uzun ve konik yapıdadır.

Ayakları güçlü ve parmakları uzundur; taşlık ve engebeli araziye uygundur.

Habitat ve Yayılım

Yalnızca Türkiye’ye özgü bir alt türdür.

Orta Anadolu’nun taşlık orman açıklıkları, çalılık yamaçları, bozkır-orman geçiş zonları ve kayalık alanlarında yaşar.

Gözlem yapılan iller arasında Konya, Karaman, Aksaray, Kayseri, Niğde, Nevşehir, Ankara’nın güneyi yer alır.

Genellikle 1000–2000 metre rakım aralığında yayılım gösterir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül ve oldukça çevik bir türdür. Sabah saatlerinde güneşlenir, öğle sıcağında gölgelik taş aralarına çekilir.

Kış aylarında (Kasım–Mart) kış uykusuna girer. Baharda tekrar aktifleşir.

Savunma durumunda kuyruğunu bırakabilir.

Beslenme

Küçük böcekler, tırtıllar, sinekler, karıncalar ve örümceklerle beslenir.

Avını doğrudan takip ederek yakalar, aktif bir avcıdır. Bazı dönemlerde meyve ya da çiçek parçası tükettiği de gözlenmiştir.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme dönemi Mayıs–Haziran aylarıdır.

Dişiler genellikle yılda bir kez 3–8 yumurta bırakır. Yumurtalar taş ve toprak altına gizlenir.

Yavrular yaz sonunda çıkar ve doğar doğmaz bağımsızdır. Cinsel olgunluk 2 yaş civarında kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir, ısırmaz, saldırgan davranış göstermez.

İnsandan hızla uzaklaşır; ürkektir. Zararsız ve ekolojik olarak faydalı bir türdür.

Ekolojik Rolü

Orman-bozkır geçiş zonlarında böcek popülasyonlarını düzenler. Toprakta canlı hareketliliği artırarak eko-dengede önemli bir yer tutar.

Kendisi ise yırtıcı kuşlar, yılanlar ve memeliler için av konumundadır.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Bu alt tür, Lacerta danfordi tür kompleksinin bir üyesi olarak filogeni, popülasyon izolasyonu, endemizm ve mikrohabitat tercihi açısından önemli araştırmalarda kullanılır.

Anadolu endemizmine katkı sağlayan nadir örneklerden biridir.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Lacerta danfordi türüne ait birkaç alt tür tanımlanmıştır. Bunlardan biri:

– Lacerta danfordi anatolica (Anadolu alt türü – yalnızca Türkiye’de)

Diğer alt türler genellikle Doğu Karadeniz ve Toros kuşağında yayılış gösterir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Bozkırda kertenkele olmaz, orman canlısıdır.”
Gerçek: Bu alt tür özellikle bozkır-orman geçişlerinde oldukça yaygındır.
Efsane: “Kuyruğu kırılırsa tekrar çıkmaz.”
Gerçek: Kuyruk bırakma (ototomi) savunma mekanizmasıdır, yeniden uzar.
Efsane: “Kaya kertenkelesi zehirlidir.”
Gerçek: Zehirli değildir. İnsanla teması olduğunda bile zarar vermez.
Efsane: “Yalnızca dağlarda yaşar, ova hayvanı değildir.”
Gerçek: Rakım aralığı geniştir, 1000 m civarındaki kırsal alanlarda da gözlenebilir.