Darevskia unisexualis

Darevskia unisexualis (Darevsky, 1966)

Yaygın Adı: Tek Eşeyli Kafkas Kertenkelesi

Tür Adı Anlamı: unisexualis, Latince “tek eşeyli” anlamına gelir; bu tür yalnızca dişilerden oluşur ve eşeysiz (parthenogenetik) üremesiyle dikkat çeker.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Chordata

Sınıf: Reptilia

Takım: Squamata

Aile: Lacertidae

Cins: Darevskia

Tür: Darevskia unisexualis

Morfolojik Özellikler

Boy: Ortalama 16–18 cm (kuyruk dahil)

Vücut: İnce ve zarif yapılı

Renk: Sırt kısmı gri, kahverengi veya yeşilimsi; yanlarda siyahımsı lekeler, karın altı açık renk

Kuyruk: Uzun ve vücuttan daha ince; çoğunlukla yeşilimsi-gri tonlarda

Ayırt Edici Özellik: Parthenogenetik (eşeysiz) üreyen ender sürüngen türlerinden biridir

Yayılım ve Habitat

Doğal Habitat: Kaya yığınları, taşlık yamaçlar, açık ormanlık alanlar, tarla sınırları

Türkiye Yayılımı: Doğu Anadolu Bölgesi – özellikle Erzurum, Kars, Ardahan, Iğdır çevresi

Dünya Yayılımı: Ermenistan, Gürcistan, İran’ın kuzeyi

Rakım Aralığı: 1200–2700 m

Aktiflik: Gündüzleri aktif (diurnal)

Davranış ve Ekoloji

Beslenme: Küçük böcekler, larvalar, örümcekler

Güneşlenme: Sabah saatlerinde taş üstlerinde sıkça görülür

Savunma: Kuyruk bırakma (ototomi), hızlı koşu, taş altına kaçış

Topluluk Yapısı: Genellikle tek başına yaşar; yoğunlukla yalnızca dişilerden oluşur

Yırtıcılar: Küçük yılanlar, kuşlar, memeliler

Üreme Bilgileri

Üreme Şekli: Parthenogenez (döllenmesiz üreme)

Eşey: Sadece dişi bireyler bulunur

Üreme Zamanı: Mayıs – Temmuz

Yumurta Sayısı: 1–4 yumurta

Yumurtlama Alanı: Taş altı veya gevşek toprak

Kuluçka Süresi: 30–45 gün

Yavrular: Dişi birey olarak dünyaya gelirler ve genetik olarak anneye benzerler

Ekolojik Rol

Böcek popülasyonlarının dengelenmesinde rol oynar
Eşeysiz üreme özelliği ile genetik çalışmalar açısından model türdür
Soğuk iklime uyum sağlamış dağ ekosistemlerinin özgün canlısıdır

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Yok

Isırma: Yok veya etkisiz

Hastalık Riski: Yok

İnsan Etkileşimi: Genellikle fark edilmez, zararsız ve ürkek bir türdür

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

“Bu tür yalnız yaşadığı için uğursuzluk getirir”
Gerçek: Tür doğası gereği yalnız yaşar ve yalnızca dişilerden oluşur. Bu biyolojik bir özelliktir.
“Erkeksiz üreyen türler doğaya aykırıdır”
Gerçek: Parthenogenez doğada birçok canlı grubunda görülen doğal bir üreme stratejisidir.
“Kuyruğu yılan kuyruğu gibi titreşir, zehirlidir”
Gerçek: Kuyruk hareketi savunma mekanizmasıdır; zehirli değildir.
“Küçük olduğu için yavru engerek zannedilir”
Gerçek: Yılan değildir ve zehirsizdir. Karıştırılmaması gerekir.
“Çiftleşmediği için nesli tükenir”
Gerçek: Eşeysiz üreme ile tür kendini sürdürebilir; bazı bireyleri onlarca yıl hayatta kalabilir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi