Darevskia bendimahiensis

Darevskia bendimahiensis, halk arasında "Bendimahi Kertenkelesi" olarak bilinen ve sadece Türkiye'ye özgü (endemik) bir kaya kertenkelesi türüdür. Bu tür, bilimsel olarak çok yeni tanımlanmış olup, sınırlı bir coğrafi alanda yaşaması nedeniyle yaban hayatı bilimcileri için büyük bir öneme sahiptir. Çevikliği ve benzersiz desenleriyle dikkat çeker.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Darevskia bendimahiensis, 2008 yılında bilim dünyasına tanıtılan küçük ve orta boylu bir kertenkele türüdür. Vücut uzunluğu yaklaşık 6-7 cm civarındadır. Vücudu, grimsi-kahverengi veya yeşilimsi tonlarda olup, sırtında ve yanlarında koyu lekeler veya benekler bulunur. Bu desenler, ona kayalık habitatlarda mükemmel bir kamuflaj sağlar. Kuyruğu, vücudundan daha uzundur ve tehlike anında bırakılabilme (ototomi) özelliğine sahiptir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class): Reptilia (Sürüngenler)
Takım (Order): Squamata (Pullu Sürüngenler)
Aile (Family): Lacertidae (Gerçek Kertenkeleler)
Cins (Genus): Darevskia
Tür (Species): Darevskia bendimahiensis (Schmidtler, 2008)

2. Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Darevskia bendimahiensis, dünyada sadece Türkiye'de bulunur ve çok dar bir alana yayılmıştır.

Türkiye'deki Dağılımı: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin bildirdiğine göre, bu tür sadece Van'ın Muradiye ilçesindeki Bendimahi Vadisi ve çevresindeki birkaç lokalitede yaşamaktadır. Bu durum, türün korunması için kritik öneme sahip olduğunu gösterir.
Habitat Tercihi: Tipik bir kaya kertenkelesidir. Yüksek rakımlı, dağlık ve kayalık alanları tercih eder. Genellikle su kaynaklarının (dere ve nehir kenarları) yakınındaki kaya çatlaklarında ve taşların arasında bulunur.

3. Yaşam Döngüsü ve Davranışsal Özellikler

Davranış: Gündüzcül (diurnal) bir canlıdır. Sabahın erken saatlerinde ve öğleden sonra güneşlenirken besin arar. Oldukça hızlı ve çeviktir. Tehdit algıladığında hızla en yakın kaya yarığına veya kovuğuna saklanır.
Beslenme: Diyetini çoğunlukla böcekler, örümcekler ve karıncalar gibi küçük omurgasızlar oluşturur.
Üreme: Biseksüel bir türdür (hem erkek hem dişi bireyler bulunur). Diğer Darevskia türleri gibi, ilkbahar sonlarında çiftleşir ve dişi birey yaz başında bir grup yumurta bırakır.

4. Tehlike Durumu, Alerji Durumu ve Tedavi Prosedürleri

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiğine göre:

Zehir Durumu: Darevskia bendimahiensis zehirsiz ve tamamen zararsız bir türdür. İnsanlara karşı hiçbir saldırganlık göstermez.
Alerji Durumu: Bu türün insanlarda bilinen herhangi bir alerjik reaksiyona neden olduğuna dair bir bilgi yoktur.
Tedavi Prosedürleri: Herhangi bir tıbbi müdahale gerektirmez.

5. Ekolojik Rolü ve Koruma Durumu

Ekolojik Rolü: Bulunduğu ekosistemde böcek popülasyonlarının dengede tutulmasına katkı sağlar. Aynı zamanda bölgedeki yırtıcı kuşlar ve yılanlar için de besin kaynağıdır.
Koruma Durumu: Darevskia bendimahiensis, IUCN Kırmızı Listesi'nde "Kritik Derecede Tehlike Altında (Critically Endangered - CR)" statüsünde yer almaktadır. Bu statü, türün neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu gösterir. Sınırlı yaşam alanı, habitat tahribatı ve kaçakçılık, tür için başlıca tehditlerdir.

Kaynaklar: