Schizopteridae

Schizopteridae – Minik Gizliböcekler

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Arthropoda

Sınıf: Insecta

Takım: Hemiptera

Alttakım: Heteroptera

İnfra takım: Dipsocoromorpha

Familya: Schizopteridae Reuter, 1891

Morfoloji ve Anatomik Özellikler

Schizopteridae familyası, genellikle 0.5–2.5 mm arasında değişen vücut uzunluğuna sahip, çok küçük böceklerden oluşur. Gövde kompakt ve genişçe oval formdadır. Kanatlar gelişmiş, kısmen gelişmiş ya da tamamen yok olabilir. Kanatlı türlerde ön kanatlar kısadır ve zar şeklindedir. Antenler genellikle dört segmentlidir. Pronotum kısa ve geniş yapıdadır, baş öne doğru çıkıntılı olabilir. Bazı cinslerde renklenme metalik ya da koyu pigmentlidir. Cinsel dimorfizm (erkek ve dişi bireylerin görünüm farkı) belirgin olabilir.

Habitat ve Ekolojik Rol

Schizopteridae bireyleri genellikle yaprak çürüğü, yosun katmanı, taş altı gibi nemli mikrohabitatlarda yaşar. Bazı türler ağaç kabuklarının altına veya mantar dokusuna da yerleşebilir. Toprak yüzeyine yakın yaşayan bu böcekler çoğunlukla saprofag (çürük maddeyle beslenen) veya mikropredatördür. Bazı türler ise polen veya mantar sporlarıyla da beslenebilir.

Yaşam Döngüsü ve Davranış

Yumurta ile çoğalırlar. Yumurtalar nemli mikroortamlara bırakılır. Gelişim yarı başkalaşımlıdır; nimf evreleri erişkinlere morfolojik olarak benzer ve aşamalı olarak büyür. Hareket kabiliyetleri sınırlı olup, çevresel nemin yüksek olduğu alanlarda aktif olurlar. Bazı türlerde sıçrama davranışı gözlenmiştir.

Türkiye’deki Durumu

Türkiye'de Schizopteridae familyasına ait kayıtlar oldukça sınırlıdır. Ancak bu durum büyük olasılıkla mikroskobik boyutları nedeniyle gözlemlenebilirliğin düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Potansiyel olarak Karadeniz, Marmara ve Akdeniz bölgesi ormanlarında, özellikle nemli orman içi katmanlarda varlık göstermesi muhtemeldir. Avrupa’da Pachyplagia, Schizoptera ve Ogeriella gibi cinslere ait türler kayıt altına alınmıştır.

İnsanla Etkileşimi ve Zararlılık Durumu

İnsanla doğrudan hiçbir etkileşimleri yoktur. Zehirli değillerdir, sokmazlar ve herhangi bir ekonomik ya da tıbbi zarara neden olmazlar.

İlginç Bilgiler

• Bazı Schizopteridae türleri gözle fark edilemeyecek kadar küçüktür; varlıkları ancak tuzakla veya mikroskopla saptanabilir.
• Schizopteridae familyası, Dipsocoromorpha içindeki en fazla türe sahip gruplardan biridir.
• Bazı türler, taksonomik olarak ayırt edilebilmesi için erkek genital yapılarının mikroskobik detayları incelenir.
• Tropikal bölgelerde çok zengin tür çeşitliliği gösterirler, ancak Palearktik faunada da yer almaktadırlar.
• Tür çeşitliliği tam olarak bilinmediğinden birçok birey hâlâ tanımlanmamıştır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Schizopteridae türleri zararlı böceklerdir.
2. Gerçek: Hayır, zararsızdırlar. Doğal döngünün bir parçası olarak organik madde ayrışmasında rol alırlar.
3. Efsane: Sadece tropikal bölgelerde bulunurlar.
4. Gerçek: Tropikal tür sayısı fazladır, ancak Palearktik ve Avrupa’da da türleri mevcuttur.
5. Efsane: Kanatsız olanlar larvadır.
6. Gerçek: Kanatların yokluğu bazı türlerde kalıcıdır; erişkin bireyler de kanatsız olabilir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Emsley, M. (1969). Schizopteridae systematics and morphology.
• Weirauch, C. (2007). Evolution of Dipsocoromorpha.
• Schuh, R. & Slater, J. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera).
• Fauna Europaea ve iNaturalist kayıtları.

Fotoğraflar

• Schizoptera sp.: Fotoğraf: C. Weirauch – UCR Entomology Collection (eğitim ve araştırma kullanımına açık, telifsiz içerik)