Darevskia mixta

Darevskia mixta – Karışık Sırtlı Kertenkele

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Darevskia

Tür: Darevskia mixta (Méhelÿ, 1909)

Latince Adın Anlamı

mixta, Latince “karışık, karışmış” anlamına gelir. Bu ad, türün sırtındaki desen ve renk geçişlerinin düzensizliğine işaret eder. Aynı zamanda morfolojik varyasyonlarının yüksek olması nedeniyle seçilmiştir.

Tanım ve Morfoloji

Küçük–orta boylu bir türdür. Boyu kuyruk dahil 15–20 cm’ye kadar ulaşabilir. Sırt bölgesi kahverengi, zeytin yeşili veya grimsi tonlardadır; sıklıkla benekli ve dalgalı çizgiler içerir.

Erkek bireylerde yanlarda mavi renklenmeler olabilir. Pulları belirgin ve hafif pürtüklüdür. Karın kısmı genellikle beyaz, bazen sarımsı ya da açık pembe tonlarındadır.

Habitat ve Yayılım

Bu tür esas olarak Gürcistan’ın batısı ve Türkiye’nin kuzeydoğu sınır kuşağında (Artvin çevresi) yaşar.

Yüksek rakımlı (1000–2200 m) nemli dağ yamaçlarında, orman açıklıklarında ve taşlık çalılıklarda bulunur.

Türkiye’de kayıtlar az olmakla birlikte, Artvin'in Şavşat ve Borçka ilçeleri çevresindeki mikro-habitatlarda saptanmıştır.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül, çevik bir türdür. Özellikle sabah saatlerinde aktiftir. Güneşli kaya yüzeylerinde dinlenir, tehdit altında hızla kaçıp taş altına girer.

Kışın hibernasyona girer. Nisan–Ekim ayları arasında gözlemlenebilir.

Beslenme

Karınca, küçük böcekler, sinekler, tırtıllar ve örümceklerle beslenir. Avcı refleksleri hızlıdır. Bulunduğu mikrohabitatta böcek popülasyonunu düzenleyen önemli türlerdendir.

Üreme Bilgisi

Üreme dönemi Mayıs–Haziran aylarındadır. Dişiler genellikle 2–5 yumurta bırakır. Yumurtalar taş ve bitki örtüsü altına bırakılır.

Yavrular temmuz sonu–ağustos başında çıkar. Cinsel olgunluk yaklaşık 1,5–2 yaşında kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

Zararsızdır. Zehirli değildir, saldırmaz. İnsanla teması sınırlıdır. Görülmesi zor ve çekingen bir türdür.

Ekolojik Rolü

Ekosistem içinde böcek popülasyonlarının düzenlenmesinde görev alır. Aynı zamanda yılan ve kuş gibi yırtıcılara besin sağlar.

Doğal orman altı yapısına duyarlıdır; habitat bozulmalarına karşı hassastır.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Darevskia türleri arasında yayılım sınırları ve morfolojik karışmalar açısından önemli bir örnektir. Bu nedenle filogeni ve türleşme mekanizmaları açısından araştırmalarda kullanılır.

Genetik varyasyon düzeyi yüksek olduğu için popülasyon biyolojisi ve tür sınırı çalışmaları için idealdir.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Darevskia mixta, Türkiye’de sadece Artvin ili sınırlarında, Gürcistan sınırına yakın dağlık bölgelerde bildirilmiştir.

Alt türü bulunmamaktadır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Bu tür yaygındır ve çoğu taşlık alanda bulunur.”
Gerçek: Yalnızca dar bir coğrafyada, özgül mikro-habitatlarda bulunur; yaygın değildir.
Efsane: “Yanlarında mavi renk varsa bu tür erkektir ve tehlikelidir.”
Gerçek: Mavi renk cinsel dimorfizmdir ve tehdit içermez.
Efsane: “Karışık renkli kertenkeleler melezdir ve doğal değildir.”
Gerçek: Doğal genetik çeşitlilik bu desenlere neden olur, tür tamamen doğaldır.
Efsane: “Görünüşü değişken olduğu için tanımlanamaz.”
Gerçek: Renk varyasyonu olsa da, pullar, kuyruk yapısı ve habitatı ile ayırt edilebilir.