Macroveliidae

Macroveliidae – Büyük Velia Benzeri Böcekler (Latince: Macroveliidae, "büyük Velia benzeri" anlamına gelir; Yunanca "makros" = büyük, "velia" cins ismine atıf)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Gerroidea
• Familya: Macroveliidae McKinstry, 1942

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Orta büyüklükte su üzerinde yaşayan böceklerdir, genellikle 3-7 mm uzunluğundadırlar.
• Baş: Vücuda oranla nispeten küçük, ancak belirgin bileşik gözlere sahiptir. Ocelli (basit gözler) bazen bulunur.
• Antenler: Uzun, ipliksi ve genellikle 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) uzundur ve dinlenme halindeyken vücut altına doğru uzanır.
• Gövde: Uzun ve silindirik bir yapıya sahiptir. Genellikle kahverengi, gri veya siyah tonlarda olabilirler. Vücut yüzeyi hidrofobik tüylerle kaplı olabilir, bu da su yüzeyinde kalmalarına yardımcı olur.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiş (makropteröz) olabilirken, bazı popülasyonlarda veya türlerde kanatlar körelmiş (brakipteröz) veya tamamen yok (apteröz) formlar da görülebilir. Ön kanatlar (hemelytra) ağsı bir venasyona sahiptir.
• Bacaklar: Uzun ve incedir. Özellikle orta ve arka bacaklar, su yüzeyinde hareket etmeye ve "kaymaya" adapte olmuştur. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 2 veya 3 segmentlidir ve uçlarında tırnaklar bulunur.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Genellikle yavaş akan veya durgun tatlı su kütlelerinin kenarlarında, su kenarındaki bitki örtüsünün yoğun olduğu yerlerde yaşarlar. Göletler, bataklıklar, sazlıklar ve yavaş akan dere kenarları tipik yaşam alanlarıdır. Genellikle su yüzeyinde bitki parçacıklarının üzerinde veya arasında bulunurlar.
• Ekolojik Rol: Çoğu türün avcı (predatör) olduğu düşünülmektedir. Su yüzeyine düşen veya su yüzeyine yakın yaşayan küçük omurgasızlarla beslenirler. Ekosistemde sucul besin zincirinin önemli bir parçasıdırlar.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Su yüzeyine düşen veya suya yakın yaşayan küçük böcekler ve larvalar gibi mikrofauna ile beslenirler.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Su yüzeyinde oldukça çevik bir şekilde hareket edebilirler.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını sucul bitkilerin üzerine veya su altındaki nesnelere bırakabilirler.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer ve sucul ortamda gelişirler.
• Dağılım: Genellikle Kuzey Amerika, Orta Amerika ve bazı Asya bölgelerinde dağılım gösterirler. Nispeten küçük bir familyadır ve tür sayısı sınırlıdır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Macroveliidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan herhangi bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı genellikle Kuzey Amerika ve bazı Asya bölgeleriyle sınırlıdır. Bu nedenle Türkiye'de bulunma ihtimali oldukça düşüktür.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz ve tıbbi önemi bulunmaz. İnsanlarla teması oldukça nadirdir.

Latince Adının Anlamı:

• "Macroveliidae", "büyük" (makros) ve "Velia" cins isminden türemiştir. Velia, benzer bir su böceği cinsidir ve Macroveliidae'nin morfolojik olarak Velia cinsine benzer ancak daha büyük olduğu anlamına gelir.

İlginç Bilgiler:

• Macroveliidae üyeleri, su üzerinde yaşayan ve su yüzey gerilimini kullanarak hareket eden (gerromorf) Heteroptera grubuna aittirler.
• Bu familyanın taksonomik konumu ve diğer gerromorf familyalarla ilişkisi üzerine bilimsel çalışmalar devam etmektedir.
• Dünya genelinde sadece birkaç cinsi ve sınırlı sayıda türü tanımlanmıştır, bu da onları nispeten nadir veya az bilinen bir grup yapar.
• Bacaklarındaki özel tüyler, su yüzeyinde batmadan durmalarını sağlayan hidrofobik özelliklere sahiptir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: "Su böcekleri" olarak bilinen diğer büyük böceklerle aynıdırlar.
• Gerçek: Macroveliidae, "su böceği" olarak bilinen çok sayıda farklı Heteroptera familyasından sadece biridir ve kendine özgü morfolojik ve ekolojik özelliklere sahiptir.
• Efsane 2: Hızlı üreyen, zararlı canlılardır.
• Gerçek: Genellikle lokalize popülasyonlara sahip olup, ekosistemdeki yırtıcı rolleriyle zararlı değildirler ve sucul ekosistemin doğal bir parçasıdırlar.
• Efsane 3: Evlerde veya havuzlarda sıklıkla görülürler.
• Gerçek: Doğal tatlı su ekosistemlerine sıkı sıkıya bağlıdırlar ve insan yapımı havuzlarda veya ev ortamında genellikle bulunmazlar.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Polhemus, J.T. & Polhemus, D.A. (2008). Global diversity of true bugs (Heteroptera) in freshwater and marine habitats. Freshwater Animal Diversity Assessment.
• Andersen, N.M. (1982). The first record of Macroveliidae from the Old World (Hemiptera: Macroveliidae). Entomologica Scandinavica.
• GBIF.org – Macroveliidae family records.