Largidae

Largidae – Parlak Kırmızı Böcekler / Sap Böcekleri (Latince: Largidae, cins ismi Largus'tan gelir; Latince "largus" = bol, cömert, büyük veya geniş anlamına gelebilir, bu da böceklerin boyutlarına veya yaygınlığına atıf olabilir)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Coreoidea
• Familya: Largidae Amyot & Audinet-Serville, 1843

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Orta ila büyük boyutlu böceklerdir, genellikle 8-20 mm uzunluğundadırlar. Vücutları genellikle ovalden uzuncaya kadar değişen bir şekle sahiptir ve Coreidae familyasına benzerlik gösterirler.
• Baş: Nispeten küçük, ancak belirgin bileşik gözlere sahiptir. Ocelli (basit gözler) bulunur.
• Antenler: Nispeten uzun, ince ve 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten uzundur ve bitki öz suyu emmeye adapte olmuştur. Dinlenme halindeyken vücudun altına doğru katlanır.
• Gövde: En belirgin özelliklerinden biri, genellikle parlak kırmızı, turuncu veya kırmızı-siyah desenli olmalarıdır. Bu parlak renkler, yırtıcılara karşı bir uyarı (aposematizm) işlevi görebilir, çünkü bazı türler savunma salgıları üretebilir. Vücut yüzeyleri genellikle pürüzsüzdür.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz) ve uçmaya yeteneklidirler. Dinlenme halindeyken kanatlar sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır. Ön kanatlar (hemelytra) genellikle vücudun çoğunu kaplar ve membranöz (zarsı) kısımları belirgin damarlara sahiptir.
• Bacaklar: Nispeten güçlü ve incedir. Bitki üzerinde veya yerde hareket etmeye adapte olmuştur. Arka bacaklar bazen hafifçe kalınlaşmış olabilir, ancak Coreidae familyası kadar belirgin değildir. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 3 segmentlidir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Çoğunlukla tropikal ve subtropikal bölgelerde, ormanlık alanlarda, çalılıklarda, çayırlarda ve tarım alanlarında bulunurlar. Konakçı bitkilerinin sapları, yaprakları ve meyveleri üzerinde yaşarlar.
• Ekolojik Rol: Fitofaj (bitki yiyen) böceklerdir. Konakçı bitkilerinden öz su emerek beslenirler. Özellikle meyve ve tohumlarla beslenen türler de bulunur. Bazı türler, belirli tarım ürünleri için zararlı olabilirler, ancak genellikle Coreidae veya Lygaeidae kadar yaygın veya ekonomik olarak önemli zararlılar değillerdir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Konakçı bitkilerinin sapları, yaprakları veya gelişmekte olan meyvelerinden öz su emerek beslenirler.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Parlak renkleri nedeniyle kolayca fark edilebilirler. Rahatsız edildiklerinde uçarak kaçar veya yere düşebilirler. Bazı türler toplu halde yaşayabilirler.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını genellikle konakçı bitkinin yapraklarının alt yüzeyine veya saplara bırakır.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer, ancak kanatsızdır ve genellikle daha koyu renkli veya farklı desenli olabilirler. Nimfler de bitki öz suyu ile beslenerek büyürler.
• Dağılım: Esas olarak tropikal ve subtropikal bölgelerde, özellikle Afrika, Asya, Avustralya ve Amerika kıtalarında yayılış gösterirler. Nispeten küçük bir familyadır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Largidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan bilinen bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı tamamen tropikal ve subtropikal bölgelerle sınırlıdır. Bu nedenle Türkiye'de bulunma ihtimali sıfıra yakındır.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildirler ve ısırmazlar.
• Bazı türler, nadiren de olsa, tarım ürünlerinde veya süs bitkilerinde emgi yaparak hafif zararlara neden olabilirler, ancak ekonomik öneme sahip büyük bir zararlı familyası değildirler.

Latince Adının Anlamı:

• "Largidae", familyanın tip cinsi olan Largus'tan gelir. Latince "largus" (bol, cömert, büyük veya geniş) kelimesinden türemiş olabileceği ve böceklerin boyutlarına, parlak renklerine veya doğal ortamlarındaki bolluklarına atıfta bulunabileceği düşünülmektedir.

İlginç Bilgiler:

• Largidae, Pyrrhocoridae familyasına (kırmızı pamuk böcekleri) morfolojik ve renklenme olarak benzerlik gösterir, ancak anatomik detaylarda farklılıklar vardır. Eskiden Largidae, Pyrrhocoridae'nin bir alt familyası olarak kabul edilirdi.
• Çoğu Largidae türü, aposematik renklenme (uyarıcı renkler) gösterir ve genellikle kötü kokulu savunma salgıları üreterek yırtıcılardan korunurlar.
• Bazı türler, kış aylarında veya olumsuz koşullarda toplu halde bir araya gelerek kışı geçirebilirler.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Kırmızı renkli tüm böcekler tehlikelidir veya zararlıdır.
• Gerçek: Kırmızı renk bir uyarı işareti olabilir, ancak Largidae insanlar için tehlikeli değildir. Bitkilere zarar verme dereceleri de Coreidae gibi diğer büyük familyalara göre düşüktür.
• Efsane 2: İnsanları ısırırlar veya evlere girerler.
• Gerçek: İnsanları ısırmazlar ve doğal habitatlarına sıkı sıkıya bağlıdırlar; evlere nadiren girerler.
• Efsane 3: Tüm parlak renkli böcekler aynı familyadandır.
• Gerçek: Birçok farklı böcek familyasında parlak renkli türler bulunur (örneğin Lygaeidae, Pyrrhocoridae, Coccinellidae (uğur böcekleri)). Largidae, bu gruplardan sadece biridir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayvanı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Schaefer, C.W. & Panizzi, A.R. (2000). Heteroptera of Economic Importance. CRC Press.
• Henry, T.J. (1997). Phylogenetic analysis of the Lygaeoidea (Hemiptera: Heteroptera) based on adult morphological characters. Systematic Entomology. (Bu kaynakta Coreoidea üstfamilyası ve ilişkili familyalar hakkında bilgi bulunabilir).
• GBIF.org – Largidae family records.