Darevskia clarkorum

Darevskia clarkorum – Klark Kertenkelesi

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Darevskia

Tür: Darevskia clarkorum (Darevsky & Vedmederja, 1977)

Latince Adın Anlamı

clarkorum, herpetolog Eugene Clark ve eşi Edith Clark’a ithafen adlandırılmıştır. Latince çoğul "-orum" eki, bu adlandırmanın iki kişiye ithafen yapıldığını gösterir.

Tanım ve Morfoloji

Vücut uzunluğu kuyruk dahil 15–20 cm arasındadır. Sırt kısmı gri, kahverengi ya da yeşilimsi olabilir ve sıklıkla açık renkli beneklerle süslenmiştir. Erkek bireylerin çiftleşme döneminde yanlarında mavi lekeler görülebilir.

Karın bölgesi açık renklidir (krem veya beyaz) ve pullar düzgün dizilimlidir. Kuyruk uzun ve çeviktir. Erkekler genellikle daha canlı renklidir. Bacaklar güçlü ve hızlı hareket etmeye uygundur.

Habitat ve Yayılım

Darevskia clarkorum, endemik bir türdür. Sadece Türkiye’nin kuzeydoğusunda ve Gürcistan’ın güneybatısında yüksek rakımlı ormanlık alanlarda yaşar.

Türkiye'de bilinen yayılış alanı Artvin ve Ardahan illeridir. Genellikle 1500–2300 metre rakımlı taşlık orman altlarında, kayalık açıklıklarda ve çalılıklarda gözlemlenir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül bir türdür. Güneşlenmeyi sever. En aktif olduğu zamanlar sabah ve öğleden sonradır. Genellikle taşlar üzerinde ya da yosun kaplı kaya yüzeylerinde görülür.

Kış aylarında kış uykusuna yatar. Yavaş hareketli olsa da tehlike anında hızla kaçar.

Beslenme

Omurgasızlarla beslenir: küçük böcekler, larvalar, örümcekler ve tırtıllar. Aktif avcıdır. Çevresindeki taş ve bitki örtüsünde saklanan avlarını sezgileriyle bulur.

Üreme Bilgisi

Üreme dönemi ilkbahar sonu – yaz başı (Mayıs–Haziran) arasıdır. Dişiler yılda bir kez 2–5 yumurta bırakır. Yumurtalar taş altlarına ya da toprağa gizlenir.

Yavrular yaz sonunda çıkar. Doğduklarında tamamen bağımsızdırlar. Cinsel olgunluk genellikle 2 yaşında kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir. Saldırmaz. İnsana tamamen zararsız ve ürkektir. Gözlemlemek zordur çünkü insan yaklaştığında hızla saklanır.

Ekolojik Rolü

Böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli rol oynar. Aynı zamanda yırtıcı kuşlar ve yılanlar için besin kaynağıdır.

Endemik ve sınırlı yayılışa sahip olması, onu habitat tahribatına karşı hassas hale getirir.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Cins Darevskia, partenogenez (eşeysiz üreme) yeteneği taşıyan türleriyle ünlüdür. D. clarkorum partenogenetik olmasa da bu grup içindeki genetik çeşitlilik ve türleşme araştırmalarında önemli yer tutar.

Ayrıca, habitat değişimlerinin etkilerini izlemek açısından da değerlidir.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Darevskia clarkorum’un bilinen alt türü bulunmamaktadır.

Türkiye'de yalnızca Artvin ve Ardahan illerinde, özellikle Şavşat, Borçka ve Ardanuç çevresinde kayıt altına alınmıştır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Sırtındaki mavi lekeler zehirli olduğunu gösterir.”
Gerçek: Renkler çiftleşme dönemine özgü olup tamamen zararsızdır.
Efsane: “Ormanda kertenkele olmaz.”
Gerçek: D. clarkorum taşlık orman açıklıklarında yaşar ve tam bir orman türüdür.
Efsane: “Çok yaygın bir türdür.”
Gerçek: Sadece Doğu Karadeniz ve Gürcistan'ın sınırlı alanlarında yaşar; nesli hassas durumdadır.
Efsane: “Bu tür sadece kayalıkta yaşar, çalılıkta bulunmaz.”
Gerçek: Taşlık, çalılık ve orman açıklıklarını tercih eder; uyum kabiliyeti yüksektir.