Hyocephalidae

Hyocephalidae – Çöl Bitki Böcekleri / Uzun Boyunlu Böcekler (Latince: Hyocephalidae, cins ismi Hyocephalus'tan gelir; Yunanca "hyos" = domuz/yaban domuzu ve "kephale" = baş anlamına gelebilir, bu da böceklerin baş yapısına atıfta bulunabilir, ancak kesinliği tartışmalıdır)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Coreoidea
• Familya: Hyocephalidae Bergroth, 1906

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Orta büyüklükte böceklerdir, genellikle 8-15 mm uzunluğundadırlar. Vücutları genellikle silindirik ve uzundur, ancak Coreidae familyasındaki bazı türler kadar geniş değildirler.
• Baş: Genellikle uzamış ve nispeten küçüktür, belirgin bileşik gözlere sahiptir. Başın boyun kısmı bazen hafifçe uzamış gibi görünebilir. Ocelli (basit gözler) bulunur.
• Antenler: Nispeten uzun, ince ve 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten uzundur ve bitki öz suyu emmeye adapte olmuştur. Dinlenme halindeyken vücudun altına doğru katlanır.
• Gövde: Genellikle mat kahverengi, gri veya saman rengi tonlardadır, bu da onları kuru bitki örtüsü ve toprak arasında iyi kamufle eder. Vücut yüzeyleri genellikle pürüzlü veya hafifçe kıllıdır.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz) ve uçmaya yeteneklidirler. Dinlenme halindeyken kanatlar sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır. Ön kanatlar (hemelytra) genellikle vücudun çoğunu kaplar ve membranöz (zarsı) kısımları belirgin damarlara sahiptir.
• Bacaklar: Nispeten uzun ve incedir. Bitki üzerinde veya yerde hareket etmeye adapte olmuştur. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 3 segmentlidir. Arka bacaklar bazen hafifçe kalınlaşmış olabilir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Esas olarak kurak ve yarı kurak bölgelerde, özellikle Avustralya'da yayılış gösterirler. Genellikle çalılıklar, otsu bitkiler ve çöl bitki örtüsü arasında yaşarlar.
• Ekolojik Rol: Fitofaj (bitki yiyen) böceklerdir. Konakçı bitkilerinin öz suyu ile beslenirler. Konakçı bitki tercihleri hakkında detaylı bilgiler sınırlıdır, ancak genellikle kurakçıl bitkilerle ilişkilidirler. Tarımsal açıdan önemli bir zararlı olarak bilinmezler.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Konakçı bitkilerinin öz suyunu emerek beslenirler.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Kamuflajları sayesinde fark edilmeleri zordur.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını bitki saplarına veya toprağa bırakabilir.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer ve bitki öz suyu ile beslenerek büyürler.
• Dağılım: Çok sınırlı bir dağılıma sahiptirler. Esas olarak Avustralya'nın kurak ve yarı kurak bölgelerinde yayılış gösterirler. Familya içinde sadece tek bir cins (Hyocephalus) ve birkaç tür tanımlanmıştır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Hyocephalidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan herhangi bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı Avustralya kıtasıyla sınırlıdır. Bu nedenle Türkiye'de bulunma ihtimali sıfıra yakındır.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz ve tıbbi önemi bulunmaz. İnsanlarla teması tamamen yok denecek kadar azdır.

Latince Adının Anlamı:

• "Hyocephalidae", familyanın tip cinsi olan Hyocephalus'tan gelir. Yunanca "hyos" (domuz/yaban domuzu) ve "kephale" (baş) kelimelerinden türemiş olabileceği düşünülmektedir. Bu isim, böceklerin baş yapısının belirli bir yönüne atıfta bulunabilir, ancak kesin anlamı veya neden bu şekilde adlandırıldığı tam olarak açık değildir.

İlginç Bilgiler:

• Hyocephalidae, Coreoidea üstfamilyası içinde, bazen Coreidae veya Alydidae ile karıştırılabilir, ancak Avustralya'ya özgü yayılışları ve morfolojik detaylardaki ince farklılıklar onları ayırt eder.
• Bu familya, Avustralya'nın kurak ortamlarına adapte olmuş, oldukça uzmanlaşmış bir gruptur.
• Hakkında çok az bilimsel çalışma yapılmıştır ve biyolojileri hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Diğer kıtalarda da bulunabilirler.
• Gerçek: Yayılışları sadece Avustralya kıtasıyla sınırlıdır.
• Efsane 2: Tarım ürünlerine büyük zararlar verirler.
• Gerçek: Tarımsal açıdan önemli bir zararlı olarak bilinmezler ve genellikle doğal bitki örtüsü üzerinde bulunurlar.
• Efsane 3: Zehirlidirler veya insanları ısırırlar.
• Gerçek: İnsanları ısırmazlar ve zehirli değildirler. Tamamen bitki öz suyu ile beslenirler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayvanı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Cassis, G. & G.F. Gross (2002). Hemiptera: Heteroptera (Coleorrhyncha to Cimicomorpha). Zoological Catalogue of Australia. (Avustralya faunası hakkında bilgi).
• Henry, T.J. (1997). Phylogenetic analysis of the Lygaeoidea (Hemiptera: Heteroptera) based on adult morphological characters. Systematic Entomology. (Bu kaynakta Coreoidea üstfamilyası ve ilişkili familyalar hakkında bilgi bulunabilir).
• GBIF.org – Hyocephalidae family records.