Diplodus cervinus
Diplodus cervinus, Sparidae (Çipura ve Sargozgiller) familyasına ait büyük ve dikkat çekici bir balık türüdür. Türkiye sularında Çizgili İsparoz veya Zebra Sargozu olarak adlandırılır. İngilizcede Zebra Seabream (Zebra Çipura) veya Deer Seabream (Geyik Çipurası) olarak bilinir.
Latince ismindeki "Diplodus", "çift diş" anlamına gelir. "Cervinus" ise Latince "geyik" anlamına gelir; bu atıf, Portekiz'deki Madeira Adaları'nda balığın yerel adı olan "sargo veado" (geyik çipurası) isminden gelmektedir ve bu, muhtemelen balığın renginin veya çizgilerinin geyik derisindeki desenleri andırmasından kaynaklanmaktadır.
I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme
SeviyeBilimsel AdıTürkçe Adı / AçıklamaÂlem (Kingdom)AnimaliaHayvanlarŞube (Phylum)ChordataKordalılarSınıf (Class)ActinopterygiiIşınsal YüzgeçlilerTakım (Order)PerciformesLevrekgillerAile (Family)SparidaeÇipura ve SargozgillerCins (Genus)DiplodusTür (Species)D. cervinusAlt Tür (Subspecies)D. cervinus cervinusAkdeniz ve Kuzeydoğu Atlantik alt türüYabancı AdıZebra Seabream / Deer SeabreamTanımlayanLowe, 1838Latince AnlamıDiplodus: "Çift diş". Cervinus: "Geyik", çizgilerinden dolayı.
II. Morfolojik ve Fiziksel Özellikler
- Boyut ve Ağırlık: Maksimum 55 cm boya ulaşabilir; ancak yaygın olarak 20−35 cm boyundaki bireylere rastlanır.
- Ayırt Edici Özellikler:
- Dikey Şeritler: Vücudunun en belirgin özelliği, gümüşi gri veya sarımsı zeminde yer alan 5 adet koyu ve geniş dikey şerittir. Bu şeritler, zebra benzeri görünümü verir.
- Kafa Rengi: Burnunun ön bölümü, yanaklar ve gözlerinin arası koyu renktedir.
- Dudaklar: Oldukça kalın dudaklara sahiptir.
- Yüzgeç Formülü: Sırt yüzgecinde 11-12 diken ışın ve 11-14 yumuşak ışın; anüs yüzgecinde 3 diken ışın ve 10-12 yumuşak ışın bulunur.
- Cinsiyet Durumu: Sparidae familyasının birçok türü gibi karmaşık bir cinsiyet yapısı gösterir. Bazı bireyler ayrı eşeyli olmasına rağmen, bazılarında protoginik hermafroditizm (önce dişi, sonra erkek) gözlemlenebilir. (Kaynak: Türkiye Denizlerinin Dip Balıkları Atlası)
III. Habitat ve Ekoloji
- Dağılım: Atlanto-Akdeniz kökenlidir. Türkiye'de Ege Denizi ve Akdeniz'de bulunur. Atlantik'te ise Kanarya Adaları, Madeira, Fas ve Güney Afrika kıyılarına kadar yayılır.
- Habitat Tercihi: Demersal (dipte yaşayan) bir türdür.
- Derinlik: 5 metreden 300 metre derinliğe kadar bulunabilir.
- Zemin: Genellikle kayalık ve çamurlu zeminleri tercih eder.
- Beslenme: Yem yelpazesi geniştir; küçük omurgasızlar, kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir.
IV. Üreme ve Yaşam Döngüsü
- Üreme Dönemi: Akdeniz'de üreme dönemi genellikle Ocak-Nisan ayları arasında gerçekleşir. (Kaynak: Türkiye Denizlerinin Dip Balıkları Atlası)
- İlk Olgunluk Boyu: Dişiler yaklaşık 12.8 cm boyda ve 2 yaşta, erkekler ise 10.3 cm boyda ve 1 yaşta ilk eşeysel olgunluğa ulaşır.
V. Ticari Önemi ve Korunma Durumu
- Ticari Değer: Ekonomik değeri orta derecededir. Genellikle uzatma ağları ve oltayla avcılığı yapılır. Nadir bir tür olmasına rağmen, eti lezzetli kabul edilir.
- Zehirlilik: Diplodus cervinus zehirli değildir.
- Korunma Durumu (IUCN Red List): Bu türün alt türleri ve genel popülasyonu için özel bir IUCN değerlendirmesi bulunsa da, genellikle yaygın dağılımı nedeniyle küresel ölçekte En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde değerlendirilir.
Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
(Bu bilgiler, Türkiye Denizlerinin Dip Balıkları Atlası, Vikipedi ve genel Sparidae familyası literatüründen derlenmiştir.)
