Diplodus annularis
Diplodus annularis, Sparidae (Çipura ve Sargozgiller) familyasının en yaygın ve bilinen küçük türlerinden biridir. Türkiye sularında yaygın olarak İsparoz adıyla bilinir. Nadiren Halkalı Çipura veya Bayağı İsparoz da denilebilir. İngilizcede ise Annular Seabream (Halkalı Çipura) olarak adlandırılır.
Latince ismindeki "Diplodus", "çift diş" anlamına gelir. "Annularis" ise "halka şeklinde" anlamına gelir ve balığın kuyruk sapındaki belirgin siyah halka şeklindeki lekeye atıfta bulunur.
I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme
SeviyeBilimsel AdıTürkçe Adı / AçıklamaÂlem (Kingdom)AnimaliaHayvanlarŞube (Phylum)ChordataKordalılarSınıf (Class)ActinopterygiiIşınsal YüzgeçlilerTakım (Order)SpariformesAile (Family)SparidaeÇipura ve SargozgillerCins (Genus)DiplodusTür (Species)D. annularisYabancı AdıAnnular SeabreamTanımlayanLinnaeus, 1758Başlangıçta Sparus annularis olarak tanımlanmıştır.Latince AnlamıDiplodus: "Çift diş". Annularis: "Halkalı" veya "halka şeklinde".
II. Morfolojik ve Fiziksel Özellikler
- Boyut ve Ağırlık: Maksimum 28 cm total boya ulaşabilir, ancak daha yaygın olarak 13 cm civarındadır. Maksimum ağırlığı yaklaşık 330 gramdır. Maksimum bildirilen yaşı 17 yıldır.
- Ayırt Edici Özellikler:
- Halka Lekesi: En ayırt edici özelliği, sırt ve anal yüzgeçlerin hemen gerisinde, kuyruk sapını neredeyse tamamen çevreleyen koyu siyah halka şeklindeki lekedir.
- Renk: Genel rengi gümüşi gri olup, hafif sarımsı bir tona sahiptir. Pelvik (karın) yüzgeçleri ve anal yüzgecin ilk ışınları sarımsıdır.
- Vücut Şekli: Derin, basık ve uzun oval bir vücut şekline sahiptir.
- Diş Yapısı: Her iki çenenin önünde 8 adet kesici diş ve arkasında 1 ila 3 sıra halinde azı dişi bulunur.
- Cinsiyet Durumu: Çoğunlukla rudimenter (işlevsiz) hermafrodit bir türdür, yani bireyler ayrı ayrı dişi veya erkek olarak olgunlaşır, ancak bazı popülasyonlarda coğrafi varyasyona bağlı olarak protandrik hermafroditizm (önce erkek, sonra dişi) eğilimi gösterebilir. (Kaynak: FishBase)
III. Habitat ve Ekoloji
- Dağılım: Doğu Atlantik Okyanusu (Biscay Körfezi'nden Cebelitarık Boğazı'na, Madeira ve Kanarya Adaları dahil), Akdeniz'in tamamı, Karadeniz ve Azak Denizi'nde yaygındır.
- Habitat Tercihi: Bentopelajik bir türdür ve sığ sularda bulunur.
- Derinlik: 0 metreden 90 metre derinliğe kadar görülür.
- Zemin: Genellikle deniz çayırları (Zostera ve Posidonia yatakları), kumlu ve kayalık zeminler üzerinde bulunur.
- Beslenme: Karnivor (etçil) bir diyete sahiptir. Solucanlar, kabuklular, yumuşakçalar, derisidikenliler ve hidrozalarla beslenir. Yetişkinleri ağırlıklı olarak yumuşakça ve kemikli balıkları avlar. (Kaynak: FishBase, ResearchGate)
IV. Üreme ve Yaşam Döngüsü
- Üreme Dönemi: Akdeniz'de üreme dönemi genellikle Mart'tan Haziran'a kadar sürer ve Mayıs ayında zirve yapar. (Kaynak: Vikipedi)
- İlk Olgunluk Boyu: Ortalama 11.6 cm total boyda eşeysel olgunluğa ulaşır (erginlik boyu 8 ile 19.6 cm arasında değişebilir).
- Yaşam Süresi: Maksimum 17 yıl bildirilmiştir.
V. Ticari Önemi ve Korunma Durumu
- Ticari Değer: Ticari balıkçılık için hedeflenen bir türdür ve aynı zamanda sportif balıkçılar tarafından da avlanır. Ancak, gıda balığı olarak değeri düşük veya orta olarak kabul edilir ve genellikle diğer değerli türlerle birlikte ikincil av olarak satılır. Taze olarak ya da dondurulup tuzlanarak pazarlanır.
- Zehirlilik: Diplodus annularis zehirli değildir ve insan sağlığı için herhangi bir tehlike oluşturmaz.
- Korunma Durumu (IUCN Red List): Küresel popülasyonu geniş dağılımı ve istikrarlı durumu nedeniyle Asgari Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde listelenmiştir (2009 değerlendirmesi).
Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
(Bu bilgiler, Vikipedi, FishBase, ResearchGate ve çeşitli bilimsel yayınlardan derlenmiştir.)
