Eremias pleskei

Eremias pleskei (Bedriaga, 1907)

Yaygın Adı: Pleske’nin Çizgili Kertenkelesi

Tür Adı Anlamı: pleskei – Rus zoolog Theodor Pleske'ye ithafen verilmiştir.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Chordata

Sınıf: Reptilia

Takım: Squamata

Aile: Lacertidae

Cins: Eremias

Tür: Eremias pleskei

Morfolojik Özellikler

Boy: 15–20 cm (kuyruk dahil)

Vücut: Zarif yapılı, uzun bacaklı, hareketli

Renk: Kum rengi, gri veya açık kahverengi zemin üzerinde uzunlamasına beyazımsı-sarı çizgiler

Kuyruk: Uzun, kamçı şeklinde, gövde uzunluğundan fazladır

Ayırt Edici Özellik: İnce uzun vücut yapısı ve karakteristik sırt çizgileriyle tanınır

Yayılım ve Habitat

Doğal Habitat: Kuru bozkırlar, yarı çöl alanlar, taşlık yamaçlar, kırsal alan sınırları

Türkiye Yayılımı: Doğu Anadolu Bölgesi – özellikle Iğdır ve çevresi

Dünya Yayılımı: Ermenistan, İran’ın kuzeyi, Azerbaycan

Rakım: 500–1800 m

Aktiflik: Gündüz aktif (diurnal), hızlı hareketli bir tür

Davranış ve Ekoloji

Beslenme: Karıncalar, böcekler, sinekler, örümcekler

Hareket Biçimi: Son derece hızlı koşar; kısa mesafelerde sıçrama benzeri kaçış yapar

Savunma Davranışı: Kuyruk bırakma (ototomi), hareketsiz kalarak kamuflaj

Yırtıcılar: Yılanlar, yırtıcı kuşlar, tilkiler

Üreme Bilgileri

Üreme Dönemi: Mayıs – Haziran

Yumurta Sayısı: 3–5 yumurta

Yumurtlama: Toprağa açılan sığ oyuklara

Kuluçka Süresi: Yaklaşık 45 gün

Yavrular: Doğar doğmaz bağımsızdır; hızlı gelişirler

Ekolojik Rol

• Böcek popülasyonlarının düzenlenmesinde işlevseldir
• Orta ve yüksek rakımlı bozkır ekosistemlerinin doğal bileşenidir
• Yırtıcılar için önemli bir besin kaynağıdır

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Yok

Isırma Eğilimi: Savunma amaçlı çok nadir, etkisiz

Hastalık Taşıma: Bilimsel olarak herhangi bir zoonotik hastalıkla ilişkilendirilmemiştir

İnsan Etkileşimi: Tarım alanlarında sıkça görülmesine rağmen insana zararsız ve ürkek bir türdür

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. “Çizgili türler zehirlidir”
2. Gerçek: Bu yanlış algı halk arasında yaygındır. Eremias pleskei tamamen zararsızdır.
3. “Yılan yavrusu zannedilip öldürülür”
4. Gerçek: Kuyruk uzunluğu ve hareketliliği nedeniyle yılan sanılsa da ayaklı bir kertenkele türüdür.
5. “Kuyruğu kopunca ölür”
6. Gerçek: Kuyruk bırakma (ototomi) yaşam kurtarıcı savunma mekanizmasıdır ve ölümcül değildir.
7. “Bozkırda görünen kertenkele kuraklığı getirir”
8. Gerçek: Tamamen batıl bir inanıştır. Bu tür kurak habitatlara adapte olmuştur.
9. “Yalnızca yabani alanlarda yaşar, köylere inerse uğursuzluk sayılır”
10. Gerçek: Tarım alanlarında da sık görülür ve bu doğaldır; uğursuzlukla ilgisi yoktur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası

Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic

Disi, A. M. et al. (2001). Amphibians and Reptiles of the Middle East

Tok, C.V. ve ark. (2009). Doğu Anadolu Sürüngenleri

Reptile Database – www.reptile-database.org