Apathya cappadocica

Apathya cappadocica – Kapadokya Kertenkelesi

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Lacerta

Tür: Apathya cappadocica Schmidtler, Eiselt & Darevsky, 1994

Latince Adın Anlamı

cappadocica, Latince “Kapadokya’ya ait” anlamına gelir. Türün ilk tanımlandığı ve yayılım gösterdiği yer olan Türkiye’nin Kapadokya bölgesine ithafen adlandırılmıştır.

Tanım ve Morfoloji

Orta boyutlu bir kertenkeledir. Yetişkin bireylerde toplam uzunluk 18–22 cm arasında değişir. Vücut yapısı zarif ve uzuncadır.

Renk genellikle kahverengi ve zeytin tonlarındadır, sırt boyunca ince desenli çizgiler veya benekler görülebilir. Erkeklerde çiftleşme döneminde yan taraflarda yeşilimsi parlamalar ortaya çıkabilir.

Karın altı beyazımsı veya kremdir. Pulları iri, pürüzlüdür. Kuyruk gövdeden uzundur ve savunma durumunda bırakılabilir.

Habitat ve Yayılım

Endemik bir türdür. Türkiye’de yalnızca Nevşehir, Niğde, Kayseri ve Aksaray illerindeki Kapadokya bölgesine özgü alanlarda yaşar.

Taşlık, kayalık vadiler, bozkır çalılıkları ve tarımsal alanların kenarlarında görülür. Rakım olarak 1000–1600 metre arasında yayılım gösterdiği bilinmektedir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül bir türdür. En aktif olduğu dönemler sabah ve öğle saatleridir. Taş altlarında saklanır, güneşlenmekten hoşlanır.

Kış aylarında kış uykusuna girer. İlkbaharla birlikte aktifliğe geçer.

Avcılarına karşı kuyruk bırakma davranışı gösterir.

Beslenme

Karınca, küçük böcekler, larvalar ve örümceklerle beslenir. Hızlı reflekslerle avını yakalayan aktif bir avcıdır. Özellikle sıcak günlerde besin aktivitesi artar.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme dönemi Mayıs–Haziran aylarında gerçekleşir. Dişiler yılda bir kez, genellikle 3–6 yumurta bırakır. Yumurtalar 5–7 hafta içinde açılır.

Yavrular sonbahara doğru bağımsız şekilde yaşamaya başlar. Cinsel olgunluk genellikle 1–2 yıl içinde kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir. Isırmaz, saldırgan değildir. İnsana tamamen zararsız ve ürkektir.

Ekolojik Rolü

Kapadokya ekosisteminde böcek popülasyonunu kontrol altında tutan önemli bir canlıdır. Aynı zamanda çeşitli kuş ve yılan türleri için av konumundadır.

Dar yayılımı ve habitat bozulmalarına hassasiyeti nedeniyle izlenmesi gereken türler arasındadır.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Endemik olması nedeniyle biyocoğrafya, filogeni ve evrimsel ekoloji araştırmalarında önem taşır. Kapadokya bölgesindeki iklimsel değişimlerin etkilerini izlemek için potansiyel biyolojik göstergedir.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Tür, şu an için alt türlere ayrılmamıştır ve yalnızca Türkiye’ye özgü tekil bir tür olarak kabul edilmektedir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Kapadokya’da gördüğüm her kertenkele bu türdür.”
Gerçek: Bölge başka türlere de ev sahipliği yapar; bu tür sadece belirli habitatlarda yaşar.
Efsane: “Kuyruğu koparsa yaşaması mümkün değildir.”
Gerçek: Kuyruk kopması savunma refleksidir; yeniden uzar.
Efsane: “Kapadokya iklimi gibi sert bölgelerde kertenkele yaşamaz.”
Gerçek: Bu tür yüksek rakımlı, kuru ortamlara çok iyi adapte olmuştur.
Efsane: “Turistlerin temas ettiği kertenkelenin bu tür olduğu sanılıyor.”
Gerçek: Genellikle insanlardan uzak durur; gözlemlemek için sabırlı olunmalıdır.