Yaralanma durumunun türü (deniz kaplumbağası, su kaplumbağası veya kara kaplumbağası) ve ciddiyeti, atılacak ilk adımları belirler.
1. Güvenlik ve İzolasyon
- Veterineri Arayın: En kısa sürede egzotik hayvanlar konusunda uzman bir veteriner veya ilgili kurtarma merkezini (Örn: DEKAMER) arayın. Deniz kaplumbağası bulduysanız, yaralı deniz canlıları ihbar hatlarını kullanın.
- İzolasyon: Kaplumbağayı, diğer hayvanlardan ve olası tehlikelerden uzak, temiz ve sakin bir yere alın. Eğer bir akvaryum kaplumbağasıysa, iyileşme sürecinde su ve kuru alan dengesi iyi ayarlanmış, temiz bir karantina tankında tutulmalıdır.
2. Yarayı Temizleme ve Dezenfeksiyon
- Yarayı Görsel Olarak Değerlendirin: Eğer açık bir yara veya kırık kabuk varsa, enfeksiyonu önlemek ilk önceliktir.
- Temizleme: Yarayı nazikçe temizleyin. Kara ve su kaplumbağaları için veteriner onayıyla eczaneden temin edilebilecek Baticon (Povidon iyot) gibi antiseptik solüsyonlar kullanılabilir. Bir kulak pamuğu yardımıyla yaralı bölgeye bolca sürülür. Kaplumbağa bu durumda genellikle ayağını veya başını içeri çeker.
- Kurutma: Dezenfeksiyon işleminden sonra hayvanı tamamen kuru ve temiz bir alanda yaklaşık 20 dakika kadar bekletin. Özellikle su kaplumbağaları için, kabuk kırıklarında yaranın iyileşmesi için bir süre kuru tutulması hayati önem taşır.
- Kanama Kontrolü: Eğer kanama varsa, temiz bir gazlı bezle nazikçe baskı uygulayarak kanamanın durdurulmasına yardımcı olun.
3. Kabuk Kırıklarında Yapılmaması Gerekenler
- Asla kendiniz yapıştırmaya çalışmayın. Tıbbi olmayan yapıştırıcılar ve yanlış malzemeler kabuğun altındaki hassas dokulara ve kemiklere zarar verebilir, enfeksiyon riskini artırabilir.
- Kırık parçaları çıkarmayın. Eğer kırık bir parça gevşekse bile yerinde bırakın, bu, veterinerin onarımı için önemli olabilir.
- Aşırı ilaç sürmeyin. Dezenfektanı sadece yaralı bölgeye uygulayın.
Kırık Kaplumbağa Kabuğunu Yapıştırma Malzemeleri ve Yöntemleri (Veteriner Uygulamaları)
Kabuk kırıklarının onarımı ciddi cerrahi müdahale ve hijyen gerektirir. Bu işlemler, sadece egzotik hayvan veteriner hekimleri tarafından uygulanmalıdır.
1. Ana Tamir Malzemeleri
Veterinerler, kaplumbağa kabuğu tamirinde insan tıbbında kullanılan veya özel olarak geliştirilmiş biyouyumlu malzemeler kullanır:
2. Temel Tamir Yöntemleri
- Yarıkların Kapatılması ve Doldurulması: Kırığın etrafındaki alan ve yara, cerrahi olarak temizlenir. Eğer kırıkta bir boşluk oluşmuşsa, bu boşluk enfeksiyonu önlemek için antibiyotik macunları ile doldurulduktan sonra üzerine kemik çimentosu veya epoksi reçine uygulanarak sızdırmazlık sağlanır.
- Yapısal Sabitleme (Pinleme ve Plaklama): Kabuğun büyük bir bölümü yerinden çıkmış veya ayrılmışsa, veterinerler kırık parçaları cerrahi olarak hizalar. Bu parçalar, küçük metal plaklar veya dikiş telleri kullanılarak sabitlenir (pinlenir). Ardından sabitleme noktasının üzeri sızdırmazlık malzemesi ile kapatılır.
- Protez Kabuk Yapımı: Özellikle büyük kayıplarda veya ciddi ezilmelerde, kemik çimentosu kullanılarak hasarlı bölgeye geçici veya kalıcı bir protez kabuk oluşturulabilir. Bu protez, kaplumbağa doğal kabuğunu iyileştirirken iç organları korur.
UNTMAYIN
Kırık Kaplumbağa Kabuğunun İyileşme Süreci
Kaplumbağa kabuğunun iyileşmesi iki temel aşamada gerçekleşir:
1. Stabilizasyon ve Temizleme (Veteriner Müdahalesi)
Bu aşama, iyileşmenin başarılı olması için en kritik olanıdır ve uzman bir veteriner hekim tarafından yapılmalıdır.
- Enfeksiyon Kontrolü: Kırık kabuk, doğrudan iç organları örten hassas dokulara ve hatta akciğerlere temas edebilir. Bu nedenle, ilk olarak kırık hattının ve çevresinin enfeksiyondan tamamen temizlenmesi gerekir. Antibiyotik tedavisi genellikle bu aşamanın ayrılmaz bir parçasıdır.
- Sabitleme ve Yapıştırma: Veteriner, kırık parçaları doğru hizaya getirir ve hareketi önlemek için sabitler. Bu sabitleme, kemik çimentosu (polimetilmetakrilat), epoksi reçine veya ciddi durumlarda metal plaklar/teller kullanılarak yapılır. Bu materyaller, kırık parçaları bir arada tutan ve yeni kemik/keratin dokusu oluşana kadar bir iskele görevi gören bir "iç alçı" görevi görür.
2. Doğal Yenilenme ve Kapanma
Sabitleme yapıldıktan sonra, kaplumbağanın biyolojik süreçleri devreye girer:
- Kemik Oluşumu: Kabuğun altındaki dermal kemik tabakaları (karapaks ve plastron), kalsiyum ve kollajen biriktirerek kırık hattı boyunca yavaşça birleşmeye başlar. Bu sürece kemikleşme denir.
- Keratin Yenilenmesi: Kabuğun dışındaki keratin plakları (scute'lar) da hasarlı bölgeyi kapatmak için yeni doku üretir.
- İyileşme Süresi: Kırığın tamamen kapanması ve kabuğun yeniden sağlamlaşması, kırığın boyutuna göre birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir. İyileşme tamamlandığında, kırık bölgesinde genellikle bir iz veya onarım hattı kalır; ancak kabuğun koruyucu işlevi geri kazanılmış olur.
Önemli Not: Kaplumbağanın doğru beslenmesi (özellikle yeterli kalsiyum ve D3 vitamini alımı) ve yaranın kuru, temiz ve stabil tutulması, başarılı bir iyileşme için hayati zorunluluklardır.
Kullanılan Bilgi ve Araştırma Kaynağı Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi ve Türkiye'deki Deniz Kaplumbağaları İlk Yardım ve Rehabilitasyon Merkezleri (DEKAMER, DEKİYM) ile ilgili genel veterinerlik uygulamaları.
Fotoğraflar
https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kabugu-kirilan-deniz-kaplumbagasi-tedavi-edildi/794186