Tetragnatha montana

Harika bir örümcek türü daha! Tetragnatha montana, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri veya Esneyen Örümcekler) ait yaygın bir örümcek türüdür. "Montana" Latince'de "dağlık" veya "dağlara ait" anlamına gelir, ancak bu isme rağmen tür, sadece dağlık alanlarla sınırlı kalmayıp geniş bir habitat yelpazesinde bulunur.

Tetragnatha montana: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tetragnatha montana için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Tetragnatha montana, Tetragnathidae familyasına ait orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Holarktik bölgede (Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) ve Kuzey Afrika'da çok geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1834 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır. Genellikle nemli alanlarda, su kenarlarında, ormanlık alanlarda, bahçelerde, çalılıklarda ve çayırlıklarda bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Tetragnatha montana'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Tetragnatha Latreille, 1804
Tür (Species): Tetragnatha montana Simon, 1874 (Bazı eski kaynaklarda C. L. Koch, 1837 olarak da geçebilir ancak güncel WSC'ye göre Simon, 1874'tür.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Tetragnatha montana, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgede (Azorlar, Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), İran, Orta Asya, Kore, Japonya, Kuzey Amerika) çok geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan ve yaygın görülen bir türdür. Kastamonu ve Trabzon gibi farklı illerde yapılan çalışmalarda kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. göl, nehir ve dere kenarları, bataklıklar, nemli ormanlık alanlar, parklar ve bahçelerdeki nemli alanlar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür geniş bir habitata tolerans gösterir ve sulak alanları tercih etse de farklı yeşil alanlarda da görülebilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta boyutlu, ince ve uzun bir vücuda sahiptir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 6-13 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5-8 mm civarındadır.
Renk: Genellikle sarımsı, yeşilimsi, kahverengimsi veya gri tonlardadır. Rengi, bulunduğu ortama ve yılın zamanına göre değişkenlik gösterebilir.
Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden kahverengiye kadar değişir, bazen parlak, metalik bir görünümde olabilir.
Karın (Opisthosoma): Genellikle açık sarımsıdan griye kadar değişen bir zemin üzerinde, ortada koyu renkli, belirgin olmayan bir yaprak deseni veya enine çizgiler bulunur. Karın oldukça uzamış ve silindirik bir yapıdadır. Bazen üzerinde gümüşi veya altın rengi parıltılar olabilir.
Bacaklar: Çok uzun, ince ve narin olup, sarımsı kahverengidir. Bacaklarda genellikle belirgin halka veya lekeler bulunmaz.
Keliserler (Çene Yapıları): Karakteristik olarak oldukça uzundur ve öne doğru uzanır. Erkeklerin keliserleri dişilere göre daha belirgin ve uzundur. Erkeklerin keliserlerinde özel dişler ve apofizler bulunur.
Ayırt Edici Özellikler:Uzun, İnce Vücut ve Bacaklar: Cinsin genel özelliğidir.
Kamuflaj Duruşu: Diğer Tetragnatha türleri gibi, bu tür de dinlenirken bacaklarını vücudunun önüne ve arkasına doğru gererek ince bir bitki sapı veya yaprak damarı üzerinde dümdüz uzanır. Bu duruş, onları çevreleyen bitki örtüsüne mükemmel bir şekilde kamufle eder.
Küre Ağı (Orb Web): Tipik olarak yatay veya hafif eğimli, gevşekçe örülmüş küre ağları kurarlar. Bu ağlar genellikle su kenarlarındaki veya nemli alanlardaki alçak bitki örtüsü arasına gerilir.
Fenoloji: Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar sonu ve yaz başlarında (Mayıs-Temmuz) en yoğun olarak görülürler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Tetragnatha montana'nın bu kadar geniş bir yayılışa sahip olması, onun çeşitli ekolojik koşullara adaptasyon yeteneğinin bir göstergesidir. Özellikle sucul habitatlardaki rolü, ekosistemdeki denge açısından önemlidir. Kamuflaj becerisi, bu türün hayatta kalma stratejilerinin başında gelir ve doğal seleksiyonun ilginç örneklerindendir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Tetragnatha montana, tipik olarak büyük, yatay veya hafif eğimli, gevşek yapılı küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle nemli alanlarda, su kenarlarındaki (göller, dereler, bataklıklar, hendekler) alçak bitki örtüsü arasına veya çalılıkların üzerine kurulur. Ağlarının ipekleri oldukça incedir ve sabah çiyi ile daha belirgin hale gelir.
Habitat Tercihi: Bu türler özellikle nemli alanları tercih eder, ancak çeşitli habitatlarda bulunabilirler:
Su Kenarları: Göller, nehirler, dereler ve havuzların kenarındaki bitki örtüsü.
Bataklıklar ve Sulak Alanlar: Yüksek nem oranına sahip bitki örtüsü.
Nemli Çayırlıklar ve Otlaklar: Bitki örtüsünün yoğun ve nemli olduğu alanlar.
Ormanlık Alanlar ve Bahçeler: Nemli ve gölgeli kısımlar.
Düşük Bitki Örtüsü: Çoğunlukla yere yakın veya alçak bitki örtüsü üzerinde bulunurlar.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (sivrisinekler, tatarcıklar, küçük sinekler) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle Mayıs ve Temmuz ayları arasında zirve yapar.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böceklerdir. Özellikle su kenarlarındaki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar.
Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle yapraklara veya bitki saplarına gizlerler. Yumurta kesesi küçük, küresel veya oval şekildedir ve ipekle kaplıdır.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tetragnatha montana da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Tetragnatha montana'nın insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları orta seviyede olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar. Kamuflaj duruşları nedeniyle genellikle fark edilmezler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayası Bilimcisi'nin görüşleri: Bu türün zehri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Çok yaygın olmalarına rağmen, insanlarla direkt etkileşimleri azdır ve ekolojik açıdan faydalı canlılardır.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Tetragnatha montana Kayıtları

Tetragnatha montana, Türkiye örümcek faunası içinde yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Holarktik yayılışa sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da, özellikle su kenarları, parklar, bahçeler ve diğer nemli yeşil habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Tetragnatha montana - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/390/Tetragnatha_montana (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2196660 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Wikipedia - Tetragnatha montana: Türün genel özellikleri, habitatı ve dağılımı hakkında detaylı bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Tetragnatha_montana (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Tetragnatha montana'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Simon, E. (1874a). Les arachnides de France. Tome premier. Paris, 272 pp. (Bu kaynakta T. montana'nın orijinal tanımı yer almaktadır).