Pachygnatha listeri

Harika bir örümcek türü daha! Pachygnatha listeri, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri) ait bir diğer yaygın ve küçük boyutlu örümcek türüdür. "Listeri" ismi, İngiliz doğa bilimci ve doktor Martin Lister'e (1639-1712) ithafen verilmiştir. Bu tür, bilim dünyasında iyi bilinen ve geniş bir yayılıma sahip bir örümcektir.

Pachygnatha listeri: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Pachygnatha listeri için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Pachygnatha listeri, Tetragnathidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1830 yılında Sundevall tarafından tanımlanmıştır. Genellikle nemli ve gölgeli ormanlık alanlarda, yaprak döküntüleri arasında, bataklıklarda ve çalıların alt kısımlarında bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Pachygnatha listeri'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Pachygnatha Sundevall, 1823
Tür (Species): Pachygnatha listeri Sundevall, 1830

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Pachygnatha listeri, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Orta Asya, Çin, Kore, Japonya) geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan yaygın bir türdür. Çeşitli faunistik çalışmalarda kaydedilmiştir. Örneğin, Türkiye genelindeki örümcek kontrol listelerinde bu türe rastlanmaktadır. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. nemli orman tabanı, yaprak döküntüleri, bataklık kenarları, gölgeli bahçeler) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür nemli ve gölgeli ortamları tercih eder. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3-5 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5-4 mm civarındadır.
Renk: Genellikle değişken kahverengimsi veya grimsi tonlardadır.
Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir, genellikle koyu bir orta bandı veya radyal çizgileri olabilir.
Karın (Opisthosoma): Değişken bir yapıya sahiptir. Genellikle açık kahverengi, grimsi veya sarımsı bir zemin üzerinde, ortada koyu renkli, girintili çıkıntılı, yaprak şeklinde veya ok şeklinde bir desen bulunur. Bu desen P. degeeri'ye göre daha az belirgin veya farklılık gösterebilir.
Bacaklar: Genellikle sarımsı kahverengi olup, belirgin koyu halkalar veya lekeler taşıyabilir.
Ayırt Edici Özellikler:Ağ Örmeme (Genellikle): Pachygnatha cinsinin diğer küre ağ örümceklerinden önemli bir farkı, yetişkin bireylerin genellikle avlanmak için klasik bir küre ağı örmemesidir. Bunun yerine, zemin seviyesindeki bitki örtüsü arasında veya toprak çatlaklarında dolaşarak avlanırlar (sinsi avcılar). Ancak, yumurtlama için küçük, düzensiz ipek yapılar oluşturabilirler.
Keliserler: Pachygnatha türlerinde olduğu gibi, keliserler (ağız parçaları) büyüktür ve oldukça belirgin bir şekilde öne doğru uzar. Bu özellik, cinsi diğer örümceklerden ayıran temel özelliklerden biridir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Pachygnatha listeri, P. degeeri ile birlikte aynı cinsin üyeleri olarak benzer ekolojik nişleri paylaşsalar da, detaylı morfolojik incelemelerle ayırt edilebilirler. Nemli orman zeminlerindeki varlığı, bu türün mikrohabitat tercihlerini gösterir ve bu ekosistemlerin biyolojik çeşitliliğinin bir parçasıdır.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı: Pachygnatha listeri genellikle avlanmak için klasik bir küre ağı örmez. Daha çok zemin seviyesindeki alçak bitki örtüsünde, yaprak döküntüleri arasında veya toprak çatlaklarında yaşar.
Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli açık ve yarı açık habitatlarda bulunabilir:
Nemli Ormanlık Alanlar: Özellikle orman tabanındaki yaprak döküntüsü, yosunlar ve alt bitki örtüsü arasında.
Bataklıklar ve Sulak Alan Kenarları: Nemin yüksek olduğu yerleri tercih ederler.
Çalılıklar ve Çitler: Gölgeli ve nemli kısımlarda.
Bahçeler ve Parklar: Alçak ve nemli bitki örtüsünün bulunduğu yerler.
Yaşam Tarzı: Zemin seviyesinde avlanan, aktif avcılardır. Yaprak döküntüleri ve alçak bitki örtüsü arasında hareket ederek küçük böcekleri ve diğer eklembacaklıları avlarlar. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahardan sonbahara kadar bulunabilirler, ancak özellikle yaz aylarında daha sık görülürler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, zemin seviyesindeki küçük omurgasızlar, böcek larvaları ve diğer küçük eklembacaklılardır.
Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle zemin seviyesindeki bitki örtüsüne, taş altlarına veya diğer korunaklı yerlere gizlerler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Pachygnatha listeri de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Pachygnatha listeri'nin insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu (genellikle 2.5-5 mm) ve zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu küçük örümceklerin zehirleri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Çok yaygın olmalarına rağmen, insanlarla direkt etkileşimleri azdır ve ekolojik açıdan faydalı canlılardır.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Pachygnatha listeri Kayıtları

Pachygnatha listeri, Türkiye örümcek faunası içinde yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Palearktik yayılışa sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da parklar, bahçeler, ormanlık alanlar ve diğer nemli/gölgeli yeşil habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Pachygnatha listeri - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/324/Pachygnatha_listeri (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2197178 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme (SRS) - British Spiders: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Pachygnatha+listeri (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Pachygnatha listeri'nin Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Sundevall, C. J. (1830). Svenska spindlarnes beskrifning. Lund, 1-68. (Bu kaynakta P. listeri'nin orijinal tanımı yer almaktadır).
Fotoğraf:https://archive.org/details/schriftendernatu134natu/page/n268/mode/1up?view=theater