Symphodus rostratus
Symphodus rostratus, Akdeniz ve Karadeniz'in kıyı sularına özgü, Lapinler familyasının (Labridae) en küçük üyelerinden biridir. Karakteristik olarak uzun ve sivri burunlu yapısıyla, avını dar yarık ve oyuklardan çıkarmaya adapte olmuş bir türdür. Deniz çayırları ve kayalık diplerde yaşamayı tercih eder.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaTürkçe AdıUzun Burunlu Lapin / Gagalı Lapin(Pointed-snout Wrasse'ten çevrilmiştir)Bilimsel AdıSymphodus rostratus (Bloch, 1791)Latince AnlamıSymphodus: Yunanca symphysis (büyümüş/birleşmiş) kelimesinden türemiştir. Rostratus: Latince'de "gagalı", "sivri burunlu" veya "gaga şeklinde eğik" anlamına gelir ve bu balığın belirgin, uzamış ve yukarı doğru kavisli ağız yapısına doğrudan atıfta bulunur.Âlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Labridae (Lapinler)Cins (Genus)Symphodus
Genel Özellikler ve Ekoloji
Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Akdeniz'in en küçük lapin türlerinden biridir. Maksimum 17.7 cm'ye ulaşabilir, ancak genellikle 12−14 cm civarındadır. 3−4 yıl kadar yaşar. Erkekler dişilerden daha hızlı büyür.
- Vücut Yapısı: İnce, yanal olarak basık bir vücuda sahiptir. Uzun ve sivri, yukarı doğru kavisli ağız yapısı en belirgin özelliğidir; bu, avını kayalık çatlaklardan çıkarmak için özel bir adaptasyondur.
- Renk ve Desen: Genel renk, bulunduğu ortama uyum sağlamak için yeşil, kahverengi veya pas kırmızısı tonlarında olabilir. Genellikle başından sırt yüzgecinin tabanına kadar uzanan beyazımsı bir şerit taşır. Yan taraflarında, ruh haline göre görünürlüğü değişen, kuyruk sapında birleşen koyu bantlar bulunabilir.
Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Akdeniz'in tamamında ve Karadeniz'in batı kısımlarının kıyı sularında yerlidir.
- Yaşam Alanı: Kayalıklara yakın, deniz çayırı yatakları (Zostera ve Posidonia) ile çevrili alanları tercih eder. Kamuflaj için bu bitkiler arasında gizlenmeyi sever.
- Derinlik: Genellikle 1 ila 30 metre arasında bulunur, ancak 50 metreye kadar da görülebilir.
- Davranış: Çoğunlukla yalnız yaşar ve dipte veya çatlakların yakınında bulunur. Canlı ve hareketli bir balıktır. Uyurken başını aşağı eğerek, genellikle deniz çayırlarının arasında dinlenir.
Beslenme ve Üreme:
- Diyet: Etçil eğilimli hepçil bir diyeti vardır. Uzun, gagalı burnunun avlanma tarzından da anlaşılacağı gibi, kayaların ve oyukların içindeki küçük bentik organizmalarla (dipte yaşayan) beslenir. Başlıca avları küçük yumuşakçalar, kabuklular ve derisi dikenlilerdir (deniz kestaneleri).
- Üreme: Üreme ilkbaharda gerçekleşir. Erkek, bitki materyali ve yosunlardan yuva inşa eder ve onu korur. Bir veya birden fazla dişi, yapışkan yumurtalarını bu yuvaya bırakır.
- Cinsiyet: Protogynous hermafroditizm (önce dişi, sonra erkek) özelliğine sahip olabilir, ancak ilk ergenliğe 1 yaşında ulaşır.
Zehirlilik ve Korunma Durumu
- Zehirlilik: Symphodus rostratus zehirli değildir ve insanlar için zararsızdır.
- Ticari Önemi: Yerel el sanatları balıkçılığında ara sıra avlanır ve akvaryum ticaretinde de yer alabilir.
- Tehdit Durumu (IUCN): IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde listelenmiştir (2014 değerlendirmesi). Tür, yaygın dağılımı ve istikrarlı popülasyonu nedeniyle şu anda önemli bir tehdit altında değildir.
Araştırma ve Kaynaklar: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
(Bilgiler, Ichthyoloji, FishBase, IUCN verileri ve deniz biyolojisi araştırmalarından derlenmiştir.)
