Ctenolabrus rupestris

Ctenolabrus rupestris, nispeten küçük boyutlu ve canlı renklere sahip bir Lapin türüdür. Lapinler familyasının (Labridae) tek üyesi olduğu düşünülen Ctenolabrus cinsi içinde yer alır. Doğu Atlantik, Akdeniz ve Karadeniz'deki kayalık kıyıların önemli bir sakinidir.

Taksonomik Sınıflandırma

SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaTürkçe AdıSarı Lapin veya Altın Lapin(İngilizce adı Goldsinny Wrasse'in karşılığıdır.)Bilimsel AdıCtenolabrus rupestris (Linnaeus, 1758)Latince AnlamıCtenolabrus: Latince'de "tarak dişli Lapin" anlamına gelir. Cteno (tarak) ve Labrus (Lapin) kelimelerinin birleşimidir. Rupestris: Latince'de "kayalıkta yaşayan" anlamına gelir ve türün kayalık habitatını belirtir.Âlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Labridae (Lapinler)Cins (Genus)Ctenolabrus

Genel Özellikler ve Ekoloji

Fiziksel Özellikler ve Tanımlama:

Boyut: Küçük bir türdür. Maksimum 18 cm uzunluğa ulaşabilir, ancak çoğu birey 12 cm'yi geçmez.
Ömür: En fazla 8 yıl yaşar.
Renk ve Desen: Rengi kahverengi, yeşilimsi veya turuncu-kırmızı arasında değişir. Bu türü diğer Lapinlerden ayıran en belirgin özellik, vücudunda iki belirgin koyu leke bulunmasıdır:

Biri sırt yüzgecinin ön ucunda.
Diğeri kuyruk sapının hemen üzerinde, kuyruk yüzgecinin önünde.

Morfoloji: İnce bir gövdeye, küçük ve sivri bir başa ve kalın, etli dudaklarla çevrili, her çenede iki sıra küçük diş bulunan bir ağıza sahiptir.
Cinsel İki Biçimlilik: Bu tür cinsel iki biçimlilik (seksüel dimorfizm) göstermez.

Habitat ve Dağılım:

Dağılım Alanı: Doğu Atlantik Okyanusu (Norveç'ten Fas'a), Akdeniz (uzak doğu kısımları hariç) ve Karadeniz'de bulunur.
Yaşam Alanı: Baskın olarak kayalık ve taşlık alanlarda, saklanabileceği çok sayıda yarık ve oyuk bulunan yerlerde yaşar. Genellikle deniz yosunu ve deniz çayırı yatakları ile ilişkilidir.
Derinlik: Genellikle 10 ila 50 metre derinlikte kaydedilir, ancak gelgit sularında alçak su işaretine yakın kaya havuzlarında da bulunabilir.

Beslenme ve Üreme:

Diyet: Etçil bir türdür. Beslenmesi deniz yosunu hayvanları (bryozoanlar), küçük kabuklular ve yumuşakçalardan oluşur.
Temizlikçi Balık Rolü: Önemli bir ekolojik ve ticari rolü vardır; başta somon biti olmak üzere diğer balık türlerinin ektoparazitlerini temizlediği için temizlikçi balık olarak kullanılır.
Üreme: 2 yaşında olgunluğa erişir. Yaz aylarında ürer. Erkek bir bölgeyi savunur ve yumurtlama gerçekleşir. Yumurtaların tam olarak nereye bırakıldığı ve korunduğu net olmamakla birlikte, saklı bir substrata yumurtladığı belirtilir.

Zehirlilik ve Korunma Durumu

Zehirlilik: Ctenolabrus rupestris zehirli değildir ve insanlar için zararsızdır.
Ticari Önemi: Yerel balıkçılıkta kullanılır, amatör balıkçılıkta popülerdir ve halk akvaryumlarında sergilenir. En önemli ticari kullanımı, Norveç gibi bölgelerde somon çiftliklerinde temizlikçi balık olarak yaygın şekilde kullanılmasıdır. Bu kullanım, yabani popülasyonlar üzerinde aşırı avlanma baskısı oluşturmuştur.
Tehdit Durumu (IUCN): IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde listelenmiştir (2008 değerlendirmesi).
Tehditler: Ana endişe, somon yetiştiriciliği için temizlikçi balık olarak kullanılmak üzere yakalanan birey sayısındaki büyük artışın neden olduğu aşırı avlanmadır.