Symphodus cinereus
Symphodus cinereus, Lapinler familyasının (Labridae) bir üyesi olup, adını genellikle sahip olduğu kül grisi veya gri-yeşilimsi renginden alır. Bu tür, Akdeniz ve Karadeniz dahil geniş bir dağılım alanına sahiptir ve sığ kıyı sularında, özellikle deniz çayırı yataklarında yaşar.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaTürkçe AdıGri Lapin(Grey Wrasse'ten çevrilmiştir)Bilimsel AdıSymphodus cinereus (Bonnaterre, 1788)Latince AnlamıSymphodus: Yunanca symphysis (büyümüş/birleşmiş) kelimesinden türemiştir. Cinereus: Latince'de "kül rengi" veya "gri" anlamına gelir ve türün genel rengine atıfta bulunur.Âlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Labridae (Lapinler)Cins (Genus)Symphodus
Genel Özellikler ve Ekoloji
Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Çoğunlukla 8 cm civarında görülse de, maksimum 16 cm toplam uzunluğa ulaşabilir. Maksimum 6 yıl yaşayabilir.
- Renk ve Desen: Rengi mevsime, bölgeye ve cinsiyete göre oldukça değişkendir. Genellikle gri-yeşilimsi olup üzerinde beyaz noktalar veya benekler bulunabilir.
- Ayırt Edici İşaretler: Kuyruk sapının tabanında belirgin bir siyah leke bulunur. Göz çevresinden başlayıp boğaza kadar inen koyu bir bant görülebilir.
- Cinsel İki Biçimlilik: Dişiler genellikle daha sadeyken, üreme dönemindeki erkekler daha parlak renklere bürünür. Bu dönemde karın ve boğazları sarı-turuncu olabilir, yanaklarında mavi çizgiler belirir ve sırtları gri-kahverengi renkte kalır.
Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Akdeniz, Karadeniz ve Atlas Okyanusu'nun doğu kıyıları (Cebelitarık'tan Arcachon Havzası'na kadar) dahil olmak üzere geniş bir alanda bulunur.
- Yaşam Alanı: Sığ kıyı bölgelerini, özellikle bol bitki örtüsüne ve döküntüye sahip deniz çayırı yataklarını (Posidonia oceanica) ve bazen yumuşak tabanları tercih eder. Lagünlerde ve büyük nehirlerin acısulara yakın ağızlarında da bulunabilir.
- Derinlik: 1 ila 20 metre derinlik aralığında yaşar.
Beslenme ve Üreme:
- Diyet: Etçil eğilimli hepçildir. Başlıca besinleri; küçük karidesler, amfipodlar, izopodlar, küçük gastropodlar (salyangozlar), çift kabuklular, halkalı solucanlar (poliketler) ve yosun hayvanları (bryozoanlar) gibi küçük omurgasızlardır.
- Üreme (Cinsiyet Değişimi): Protogynous hermafrodittir; yani dişiler büyürken erkeğe dönüşebilir.
- Yaklaşık 4 cm'de üreyebilirler, ancak genellikle 7 cm'yi geçtikten sonra erkeğe dönüşürler. Erkekler dişilerden daha hızlı büyür.
- Yuva Yapımı: Yumurta bırakarak çoğalır (ovipar). Erkekler, yosun ve kabuklarla süsledikleri yuvalar inşa eder.
- Ebeveyn Bakımı: Yuva, baskın erkek tarafından bir veya iki dişinin yumurta bırakmasının ardından yumurtadan çıkana kadar aktif olarak korunur.
Zehirlilik ve Korunma Durumu
- Zehirlilik: Symphodus cinereus zehirli değildir ve insanlar için herhangi bir tehlike oluşturmaz.
- Ticari Önemi: Yerel halklar için bir gıda balığı olarak önemi vardır. Ayrıca sportif balıkçılıkta ilgi görür ve akvaryum ticaretinde bulunabilir.
- Tehdit Durumu (IUCN): IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde listelenmiştir (2015 değerlendirmesi). Geniş dağılım alanı ve bol popülasyonu sayesinde tehdit altında değildir.
Araştırma ve Kaynaklar: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
(Bilgiler, Ichthyoloji, FishBase ve IUCN verilerinden derlenmiştir.)
