Conocephalinae

Conocephalinae

(Yunanca kökenli: konos = koni + kephale = baş → “konik başlı” anlamında; karakteristik baş yapısına atıfla)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Animalia – Hayvanlar
• Şube (Phylum): Arthropoda – Eklem bacaklılar
• Sınıf (Classis): Insecta – Böcekler
• Takım (Ordo): Orthoptera – Düz kanatlılar
• Alt takım (Subordo): Ensifera – Uzun antenli düz kanatlılar
• Familya (Familia): Tettigoniidae – Yaprak çekirgeleri
• Alt familya (Subfamilia): Conocephalinae Burmeister, 1838 – Konik başlı yaprak çekirgeleri

İngilizce Karşılığı ve Türkçesi

• Conocephalinae → Cone-headed katydids
• Türkçede önerilen ad: Konik başlı yaprak çekirgeleri

Genel Tanım ve Morfoloji

Conocephalinae, uzun vücutlu, ince yapılı ve başı konik şekilde uzamış yaprak çekirgelerini kapsar. Genellikle gece aktiftir ve çimenlik alanlara özgüdür.

• Boyut: 25–50 mm
• Baş: Öne doğru uzamış, konik yapı tipiktir (tanımlayıcı özelliktir)
• Anten: Vücut uzunluğundan fazla
• Kanatlar: Uzun, genellikle vücut uzunluğunu aşar
• Bacaklar: Arka bacaklar zıplamaya uygun, tarsus segmentleri ince ve kıvrıktır
• Renk: Genellikle yeşil, nadiren kahverengimsi yeşil tonlarında
• Dişiler: Kılıç biçimli uzun ovipozitöre sahiptir

Yaşam Alanı ve Ekoloji

• Habitat: Yüksek çayırlar, bataklık kenarları, çalı-çimen karışımı alanlar
• Aktivite: Gece aktiftir (nokturnal)
• Beslenme: Genellikle fitofag (bitkiyle beslenir); bazı türler omnivor davranış gösterebilir
• Yayılım: Ilıman ve tropik bölgelerde yaygındır; Türkiye’de Trakya, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde tespit edilmiştir

Türkiye’de Görülen Türler ve Bilimsel Tanımlayıcılar

Bilimsel AdıTanımlayan (Yıl)Türkçe Karşılık (Önerilen Ad)Conocephalus fuscus (Fabricius, 1793)Johan Christian FabriciusEsmer konik başlı çekirgeRuspolia nitidula (Scopoli, 1786)Giovanni Antonio ScopoliParlak yeşil çayır çekirgesiConocephalus dorsalis (Latreille, 1804)Pierre André LatreilleSırt çizgili çayır çekirgesi

Zehirlilik Durumu ve İnsanlara Etki

• Zehirli değildir.
• Saldırgan davranış göstermez.
• Isırma davranışı yoktur.
• Dişi bireylerdeki ovipozitör yapı (yumurtlama tüpü) sivri görünse de zararsızdır.
• Bazı türler avcı kuşlar ve yılanlar için önemli besin kaynağıdır.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Temas zararsızdır
• Nadiren korkuya dayalı refleks temas sonucu küçük çizik oluşabilir; antiseptik yeterlidir
• Cilt hassasiyeti yaşayan bireylerde sabunlu su ve gerekirse antihistaminik krem kullanılabilir

Ekosistemdeki Rolü

• Bitki örtüsünü dengeler (fitofag larvalar)
• Enerji transfer zincirinde kuşlar, memeliler ve yırtıcı böcekler için kritik öneme sahiptir
• Sesleri ile çevresel iletişim ve üreme çağrıları sağlar
• Gece aktif olduklarından akustik faunada önemli yer tutarlar

Karıştırılabilecek Türler

• Tettigonia türleri → Daha kalın vücutlu ve baş konik değildir
• Phaneropterinae (diğer yaprak çekirgeleri) → Baş yuvarlaktır, konik değildir
• Bradyporinae → Uçamazlar, çok daha iri ve tıknaz yapıdadır
• Gryllidae (cır cır böcekleri) → Antenleri benzer olsa da baş yapısı farklıdır

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Dişiler iğneyle sokar
2. Gerçek: Uzun yapı ovipozitördür; sadece yumurta bırakmak için kullanılır
3. Efsane: Gece çimlikte ses çıkaranlar hep ağustosböceğidir
4. Gerçek: Çoğu çimen sesi Conocephalinae üyelerine aittir
5. Efsane: Konik başları ısırma aparatıdır
6. Gerçek: Baş yapısı sadece görseldir; çiğneyici ağız parçası konik uzantının içinde kalır
7. Efsane: Yeşil olan böcek zararsızdır
8. Gerçek: Renk zararsızlık göstergesi değildir; ancak bu grup gerçekten zararsızdır
9. Efsane: Her çekirge zıplar ve uçar
10. Gerçek: Bazı Conocephalinae türleri sınırlı uçar; zıplama esas hareket şeklidir

İlginç Bilgiler

• Erkek bireyler, çiftleşme sırasında stridülasyon (kanatlarını sürterek ses çıkarma) yapar
• Ses çıkarma, tür tanımlamasında da kullanılır – akustik analizler entomolojide önemlidir
• Bazı türler yumurtalarını çimen saplarının içine veya toprak yüzeyine bırakır
• Parlak yeşil renkleri gece yırtıcılardan kamufle olmalarına yardımcı olur
• Gözleri, ışık yoğunluğunu algılayarak gece saatlerinde aktif olma zamanını belirler

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Ragge, D.R., & Reynolds, W.J. (1998). The Songs of the Grasshoppers and Crickets of Western Europe
• Heller, K.G. (2006). Bioacoustics and taxonomy in Conocephalinae
• Çıplak, B. (2004). Türkiye Ensifera Faunası Üzerine Biyocoğrafik Notlar
• Türk Entomoloji Dergisi (2021). Conocephalinae alt familyasına ait yeni Türkiye kayıtları