Bradyporinae

Bradyporinae

(Yunanca kökenli: bradys = yavaş + poros = geçiş; yani "yavaş hareket eden" anlamında – davranışsal özelliklere atıfla)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Animalia – Hayvanlar
• Şube (Phylum): Arthropoda – Eklem bacaklılar
• Sınıf (Classis): Insecta – Böcekler
• Takım (Ordo): Orthoptera – Düz kanatlılar
• Alt takım (Subordo): Ensifera – Uzun antenli düz kanatlılar (çekirgeler ve ağustosböcekleri)
• Familya (Familia): Tettigoniidae – Yaprak çekirgeleri
• Alt familya (Subfamilia): Bradyporinae Burmeister, 1838 – Ağır yapılı yaprak çekirgeleri

İngilizce Karşılık ve Türkçesi

• Bradyporinae → Heavy bush-crickets, Burrowing katydids
• Türkçede önerilen ad: Ağır yapılı yaprak çekirgeleri veya Toprak kazıcı çalı çekirgeleri

Genel Tanım ve Morfoloji

Bradyporinae, iri yapılı, yavaş hareket eden ve toprakla yakın ilişkili çalı çekirgelerinden oluşur.

Genellikle yüksek sesli değil, yerel ve geceleri aktif türlerdir.

• Boyut: 25–60 mm (Türkiye’de 30–45 mm yaygındır)
• Vücut: Tıknaz, kısa kanatlı veya tamamen kanatsız (brachypterous veya apterous)
• Anten: Çok uzun, vücut uzunluğundan da fazla
• Renk: Kahverengi, koyu yeşil, bej tonları
• Dişi birey: Uzun, kılıç şeklinde ovipozitöre sahip (Ensifera grubunun tipik özelliği)
• Erkek birey: Ses çıkarma organları çok gelişmiş değildir

Davranış ve Ekoloji

• Yaşam alanı: Çalılıklar, taşlık ve açık otlaklar, yarı kurak habitatlar
• Beslenme: Omnivor – hem bitkilerle hem de küçük böceklerle beslenebilir
• Aktivite: Gece aktiftir (nokturnal); gündüz taş veya bitki altına gizlenir
• Kazıcı davranış: Toprak yüzeyinde yuva açarak yaşarlar; bu davranış Bradyporinae'ye özgüdür
• İletişim: Ses çıkarma nadirdir; bazı türler tamamen sessizdir

Türkiye’de Görülen Türler ve Bilimsel Tanımlayıcılar

Bilimsel AdıTanımlayan (Yıl)Türkçe Karşılık (Önerilen Ad)Bradyporus dasypus (Illiger, 1800)Johann Karl IlligerGüneydoğu çalı çekirgesiBradyporus macrogaster Lefebvre, 1831LefebvreBüyük karınlı yaprak çekirgesiBradyporus latipes Stål, 1875Carl StålGeniş ayaklı çalı çekirgesiPycnogaster inermis (Brunner, 1882)Carl Brunner von WattenwylAkdeniz çalı çekirgesi

Zehirlilik Durumu ve İnsanlara Etkisi

• Zehirli değildirler.
• Saldırgan davranış göstermezler.
• Kendilerini tehdit altında hissettiklerinde arka bacaklarıyla savunma hareketi yapabilirler.
• Dişilerin uzun ovipozitörü iğne sanılabilir, ama tamamen zararsızdır.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Temas sonucu alerjik reaksiyon gösterilmez
• Nadiren savunma sırasında tırtıklama (ısırma) olabilir; basit antiseptik yeterlidir
• Panik durumları dışında tıbbi müdahale gerekmez

Ekosistemdeki Rolü

• Bitki örtüsünü dengeleyen fitofag (bitkiyle beslenen) canlılardır
• Bazı türleri küçük böcekleri de tüketerek yırtıcı rol oynar
• Toprakta açtıkları yuvalar, hava ve su geçirgenliğini arttırarak ekosisteme fayda sağlar
• Avcı kuşlar, sürüngenler ve memeliler için besin kaynağıdır

Karıştırılabilecek Türler

• Tettigonia türleri: Daha uzun kanatlı ve ince yapılıdır
• Saga türleri: Yırtıcı ve genellikle daha agresif; Bradyporinae daha sessizdir
• Gryllidae (cır cır böcekleri): Farklı anten ve ses çıkarma yapısına sahip

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Dişiler iğne ile sokar.
2. Gerçek: Uzun yapı yumurta bırakma organıdır, iğne veya savunma aracı değildir.
3. Efsane: Çok büyüktür, ısırır.
4. Gerçek: Büyük olabilir ama zararsızdır, sadece savunma amacıyla bacaklarını kullanır.
5. Efsane: Akşamları çalılıkta ses çıkarır, insanlara yaklaşır.
6. Gerçek: Çoğu tür sessizdir ve insanlardan kaçar.
7. Efsane: Zehirlidir, tehlikelidir.
8. Gerçek: Zehir üretmezler, dokunmak tamamen güvenlidir.
9. Efsane: Kuyruğu vardır.
10. Gerçek: Kuyruk gibi görünen yapı yumurtlama tüpüdür (ovipozitör)

İlginç Bilgiler

• Bradyporus türleri Türkiye’nin endemik türlerinden bazılarını içerir.
• Brachypterous (kısa kanatlı) olmaları nedeniyle uçamazlar, yerel dağılımları kısıtlıdır.
• Dişiler toprağa 4–10 mm derinlikte tek tek yumurta bırakır.
• Ses çıkarmayan erkekleri, çiftleşme için feromon veya dokunsal işaretler kullanabilir.
• Bazı türler taşların altında koloni benzeri yuva sistemleri oluşturur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Harz, K. (1969). Die Orthopteren Europas
• Çiplak, B. (2000). Türkiye Ensifera Faunası Üzerine Sistematik ve Biyocoğrafik Notlar
• Heller, K.G. (2006). Sound production and taxonomy in bush-crickets
• Ünal, M. (2006). Türkiye Bradyporinae türleri üzerine gözlemler. Entomoloji Dergisi