Carcharhinus limbatus

Carcharhinus limbatus, Köpekbalıkları takımı Carcharhiniformes içinde, Harharyasgiller familyası Carcharhinidae'ye ait, orta büyüklükte ve son derece aktif bir köpekbalığı türüdür. Halk arasında Siyah Uçlu Köpekbalığı olarak bilinir ve adını, yüzgeçlerinin uçlarında bulunan belirgin siyah lekelerden alır. Ilıman ve tropikal kıyı sularını tercih eder.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Siyah Uçlu Köpekbalığı, dünya genelinde Atlantik, Hint ve Pasifik Okyanuslarının tropikal ve ılıman kıyı bölgelerinde kozmopolit bir dağılıma sahiptir. Aynı zamanda Akdeniz'in de bir sakini olup, Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarındaki sıcak ve sığ sularında nadiren görülse de deniz faunasının bir parçasıdır. Kıyıya yakın habitatları ve estuarilere (nehir ağızlarına) giriş yeteneği ile tanınır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
Takım (Order):: Carcharhiniformes (Harharyaslar)
Aile (Family):: Carcharhinidae (Harharyasgiller)
Cins (Genus):: Carcharhinus
Tür (Species):: Carcharhinus limbatus (Müller & Henle, 1839)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Ortalama 1.5–2.0 metre, maksimum 2.5 metre uzunluğa ulaşabilen orta-büyük bir köpekbalığıdır.
Yüzgeç Uçları (Ayırt Edici Özellik): En belirgin özelliği, göğüs (pektoral), sırt (birinci ve ikinci), anal ve kuyruk yüzgeçlerinin alt lobu dahil olmak üzere hemen hemen tüm yüzgeçlerinin uçlarında bulunan iyi tanımlanmış siyah leke/uçlardır.
Vücut ve Burun: Vücudu oldukça ince, zarif ve güçlüdür. Burnu uzun ve sivri bir yapıya sahiptir.
Renk: Sırtı genellikle grimsi veya kahverengi-gri renkte olup, karın kısmı net bir şekilde beyazdır. Yanlarda bazen hafif belli olan beyaz bir şerit bulunabilir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Davranış: Son derece enerjik, hızlı ve aktif bir yırtıcıdır. Göçmen bir tür olup, özellikle genç bireyler büyük sürüler halinde toplanabilirler. Avlanma sırasında bazen su yüzeyinden dönerek fırlama davranışı sergileyebilir.
Habitat: Genellikle sığ kıyı sularını, körfezleri ve mangrov ormanları gibi nehir ağızlarını tercih eder. Tuzluluğun düşük olduğu bulanık sulara toleransı yüksektir.
Diyet: Diyeti büyük ölçüde küçük kemikli balıklardan (ringa, sardalya, hamsi, kefal), küçük köpekbalıklarından ve vatozlardan oluşur.
Üreme: Vivipar (doğurarak çoğalan) bir türdür. Dişiler genellikle sığ kıyı sularını yavrulamak için kullanır, bu da yavrular için güvenli bir bölge sağlar. Yavaş üreme oranı, popülasyonlarının avcılık baskısına karşı hassas olmasına neden olur.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Yaygın dağılımına rağmen, yoğun avcılık baskısı ve habitat hassasiyeti nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Hassas" (Vulnerable - VU) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Tehditler: Eti ve özellikle yüzgeçleri için ticari balıkçılıkta (uzun olta ve ağ) hedef alınır. Hızlı göç etmesi ve kıyı sularını kullanması, popülasyonlarının aşırı avlanma ve kıyısal habitat bozulmasına karşı kırılgan olmasına yol açar.
Ekolojik Rolü: Bulunduğu kıyı ekosistemlerinde, besin zincirinin üst kısımlarında yer alarak balık popülasyonlarının doğal dengesinin sürdürülmesinde kilit bir rol oynar.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Rigby, C. L., Simpfendorfer, C. & M. J. H. G. P. Dulvy. (2021). Carcharhinus limbatus. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/225162527