Mustelus punctulatus

Mustelus punctulatus, Köpekbalıkları takımı Carcharhiniformes içinde, Üçgen Köpekbalığıgiller familyası Triakidae'ye ait, orta büyüklükte bir kıyısal köpekbalığı türüdür. Halk arasında Noktalı Yumuşak Köpekbalığı olarak bilinir. Adını, sırtını kaplayan dağınık, küçük siyah veya koyu renkli noktacıklardan alır. Akdeniz'in endemik köpekbalığı faunasının bir parçasıdır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Noktalı Yumuşak Köpekbalığı, öncelikli olarak Akdeniz'de ve bu denize komşu olan Doğu Atlantik sularında (Portekiz, Fas kıyıları) yayılım gösterir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyı sularında bulunan ve ticari balıkçılık için önemli olan Mustelus cinsinin bir üyesidir. Bentik (dip) yaşam tarzını benimsemiştir ve diğer Mustelus türleri gibi eti değerli kabul edilir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
Takım (Order):: Carcharhiniformes (Harharyaslar)
Aile (Family):: Triakidae (Kılkuyruklu Köpekbalığıgiller)
Cins (Genus):: Mustelus
Tür (Species):: Mustelus punctulatus (Risso, 1827)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Orta büyüklükte bir köpekbalığıdır; ortalama 1 metre, maksimum 1.5 metre uzunluğa ulaşır.
Deri: Vücudu ince ve uzundur. Dermal dişçiklerin küçük yapısı nedeniyle nispeten yumuşak ve pürüzsüz bir deriye sahiptir.
Renk ve Benekler (Ayırt Edici Özellik): Sırtı genellikle grimsi kahverengi veya kurşuni renkte olup, en belirgin ayırt edici özelliği olan çok sayıda, dağınık küçük siyah veya koyu kahverengi noktacıklarla kaplıdır. Bu koyu benek deseni, onu beyaz benekli (M. asterias) ve beneksiz (M. mustelus) akrabalarından ayırır.
Dişler: Sert kabuklu avları ezmek için tasarlanmış, küt ve döşeme taşı (pavement-like) biçimli dişlere sahiptir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Habitat: Kıta sahanlığı ve üst yamacın bentik bölgelerinde, özellikle çamurlu ve kumlu yumuşak diplerde yaşar. Genellikle 50 ila 400 metre arasındaki derinliklerde bulunur, bu da onu diğer Mustelus türlerinden biraz daha derin suları tercih eden bir tür yapar.
Davranış: Çoğunlukla gececil (noktürnal) bir dip avcısıdır.
Diyet: Ezici diş yapısına uygun olarak, diyeti ağırlıklı olarak kabuklulardan (özellikle yengeç ve karides) ve yumuşakçalardan oluşur.
Üreme: Plasental canlı doğuran (vivipar) bir türdür. Yavrularını canlı doğurur ve plasenta ile anneden beslenirler. Bu üreme stratejisi, yavruya yüksek bir hayatta kalma oranı sağlasa da, türün popülasyon toparlanma hızını düşürür.

4. Ticari Önemi ve Koruma Durumu

Ticari Değer: Eti yüksek kaliteli ve lezzetli kabul edildiği için ticari balıkçılıkta (özellikle dip trolü, uzun olta ve fanyalı ağlar) hedef alınır.
Koruma Durumu: Yavaş üreme döngüsü, geç cinsel olgunlaşma ve yoğun avcılık baskısı nedeniyle Akdeniz popülasyonları IUCN tarafından "Hassas" (Vulnerable - VU) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Tehditler: Kıyısal ve orta derinlikteki suları kullanması, balıkçılık faaliyetlerine sıklıkla maruz kalmasına neden olur. Özellikle ticari değeri yüksek olan diğer Mustelus türleriyle birlikte avlanması, popülasyonları üzerinde baskı yaratır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
Jabado, R. W., Chartrain, K. M., Futers, K. & D. M. L. N. M. S. C. C. M. L. F. P. N. A. R. R. L. R. C. S. (2020). Mustelus punctulatus. The IUCN Red List of Threatened Species 2020.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/161850