Mustelus asterias

Mustelus asterias, Köpekbalıkları takımı Carcharhiniformes içinde, Üçgen Köpekbalığıgiller familyası Triakidae'ye ait, orta büyüklükte bir kıyısal köpekbalığı türüdür. Halk arasında Yıldızlı Yumuşak Köpekbalığı veya Düzgün Köpekbalığı olarak bilinir ve adını, sırtını kaplayan dağınık, küçük beyaz noktacıklardan (yıldız deseni) alır. Kıkırdaklı balıklar arasında eti en çok tercih edilen türlerden biridir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Yıldızlı Yumuşak Köpekbalığı, Doğu Atlantik Okyanusu'nda ve tüm Akdeniz'de yaygın bir dağılıma sahiptir. Türkiye'nin Ege, Marmara ve Akdeniz kıyı sularında bulunan, ekonomik açıdan önemli bir türdür. Sığ kıyı sularını ve bentik (dip) yaşam tarzını benimsemiştir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
Takım (Order):: Carcharhiniformes (Harharyaslar)
Aile (Family):: Triakidae (Kılkuyruklu Köpekbalığıgiller)
Cins (Genus):: Mustelus
Tür (Species):: Mustelus asterias (Cloquet, 1821)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Orta büyüklükte bir köpekbalığıdır; ortalama 1 metre, maksimum 1.5 metre uzunluğa ulaşır.
Deri (Ayırt Edici Özellik): Adındaki "Yumuşak" ifadesine uygun olarak, deri dişçiklerinin küçük ve üst üste binmemesi nedeniyle, diğer köpekbalıklarına göre nispeten pürüzsüz bir deriye sahiptir.
Renk ve Benekler: Sırtı genellikle gri veya gri-kahverengi renkte olup, en belirgin özelliği olan dağınık, parlak beyaz noktacıklarla (yıldızlar gibi) kaplıdır. Karın bölgesi beyazdır.
Dişler: Kılkuyruklu Köpekbalığıgiller familyasının karakteristiği olarak, avını yakalamak için kesici dişlere sahip olmak yerine, sert kabuklu avlarını ezmek için küt, döşeme taşı (pavement-like) biçimli dişlere sahiptir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Habitat: Kıta sahanlığının sığ ve orta derinlikteki bentik bölgelerinde, özellikle kumlu ve çamurlu diplerde yaşar. Genellikle 20 ila 200 metre arasındaki sularda bulunur.
Davranış: Gece aktif olan (gececil) bir türdür. Gündüzleri deniz tabanında dinlenir, avlanmak için gece hareketlenir.
Diyet: Ezici diş yapısına uygun olarak, diyeti büyük ölçüde kabuklulardan (yengeçler, ıstakozlar) ve yumuşakçalardan (mürekkep balığı, istiridye) oluşur. Bazen küçük kemikli balıkları da avlar.
Üreme: Plasental canlı doğuran (vivipar) bir türdür. Bu üreme biçiminde embriyo, anneden plasenta benzeri bir yapıyla beslenir ve gelişimini tamamladıktan sonra canlı doğar.

4. Ticari Önemi ve Koruma Durumu

Ticari Değer: Eti beyaz, pulsuz ve kılçıksız olduğu için ticari açıdan oldukça değerlidir ve Avrupa pazarında sıklıkla tüketilmektedir. Türkiye'de de avcılığı yapılan türler arasındadır.
Koruma Durumu: Geç cinsel olgunlaşma ve yoğun avcılık baskısı nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Hassas" (Vulnerable - VU) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Tehditler: Ticari balıkçılık (özellikle dip trolü ve uzun olta) tarafından hedef av olarak yakalanması en büyük tehdittir. Kıyısal habitatları kullanması da habitat bozulmasına karşı hassasiyetini artırır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
Jabado, R. W., Chartrain, K. M., Futers, K. & D. M. L. N. M. S. C. C. M. L. F. P. N. A. R. R. L. R. C. S. (2020). Mustelus asterias. The IUCN Red List of Threatened Species 2020.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/383891518