Steatoda paykulliana

Steatoda paykulliana, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Steatoda cinsi, genellikle "yalancı karadullar" olarak adlandırılır çünkü bazen zehirli karadul örümcekleriyle (Latrodectus spp.) karıştırılabilirler. Steatoda paykulliana özellikle "Akdeniz yalancı karadulu" olarak da bilinir.

Steatoda paykulliana, Theridiidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1806 yılında Walckenaer tarafından tanımlanmıştır. "Paykulliana" tür adı, İsveçli doğa bilimci Gustaf von Paykull'a (1757–1826) ithaf edilmiştir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Steatoda paykulliana'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Steatoda Sundevall, 1833
Tür (Species): Steatoda paykulliana (Walckenaer, 1806)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Steatoda paykulliana, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Akdeniz ülkeleri, Güney Avrupa, Batı Asya, Kuzey Afrika, Kafkasya, Orta Asya ve Japonya'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Özellikle İspanya, Fransa (Korsika dahil), İtalya, Yunanistan, İsrail, Ürdün, Lübnan, Kıbrıs ve Türkiye gibi Akdeniz iklimine sahip bölgelerde yaygındır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan bir türdür. Özellikle kuru veya yarı kuru habitatlarda, otlaklarda, kumullarda, çalılıklarda ve kayalık çatlaklarda görülebilir. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden, özellikle Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye genelinde, farklı iklim ve coğrafi özelliklere sahip birçok habitatında yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Steatoda paykulliana orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 8 ila 13 mm arasındadır. Karnı oldukça dolgun, yuvarlak ve parlaktır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4.5 ila 8.4 mm arasındadır. Erkekler dişilerden daha küçük ve ince yapılı olabilir.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, parlak, koyu renkli gövdesi ve karın üzerindeki belirgin deseniyle tanınır.
Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) parlak koyu morumsu kahverengiden siyaha kadar değişen renkte olup, genellikle karapaksın üzerinde ve bacaklarda koyu renk hakimdir. Bacaklar koyu kahverengi veya siyahtır, ancak segmentlerin uç kısımları daha açık olabilir.
Karın (Opisthosoma): Karın genellikle oval, parlak ve kadifemsi siyah renkte olup, üzerinde karakteristik ve oldukça dikkat çekici bir desen bulunur. Bu desen, karnın ön kısmında beyaz, sarı, turuncu veya kırmızı renkte belirgin bir bant veya hilal şekli ve bunun arkasında uzunlamasına bir dizi üçgen veya "V" şeklinde lekeler içerir. Bazı bireylerde bu orta çizgi daha belirgin olup, yanlarda da soluk desenler bulunabilir. Bu parlak renkli desen, türün "Akdeniz yalancı karadulu" olarak adlandırılmasındaki görsel benzerlikten kaynaklanır.
Ayırt Edici Özellikler: Parlak siyah karnı üzerindeki belirgin kırmızı, turuncu, sarı veya beyaz renkli bant ve üçgen desenler bu türün görsel olarak tanınmasında en önemli ipuçlarıdır. Bu desen, onu karadul örümceklerine (Latrodectus spp.) benzetse de, Steatoda paykulliana'nın karnının altında tipik bir kum saati deseni bulunmaz. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Steatoda paykulliana, özellikle karın sırtındaki dikkat çekici renkli deseniyle bilinen bir 'yalancı karadul' türüdür. Bu desen, bireyden bireye renk ve şekil açısından farklılık gösterebilir. Genellikle kuru ve yarı kuru habitatlarda, taşların altında veya bitki örtüsü arasında ağlarını kurarlar. Diğer Steatoda türleri gibi, küçük böcekleri avlayarak ekosistemdeki dengeye katkıda bulunurlar. Zehirleri insanlar için nadiren ciddi sorunlara yol açar ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınma eğilimindedirler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Steatoda paykulliana, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağları genellikle eğimli zeminde, bitki örtüsüyle kaplı alanlarda, taşların arasında veya çatlaklarda kurulur.
Avlanma Davranışı: Bu örümcekler genellikle kuru veya yarı kuru otlaklar, kumullar, bozkırlar, fundalıklar, kireçtaşı tepeleri, kayalık çatlaklar ve taş altları gibi doğal habitatlarda bulunur. Nadiren terk edilmiş meyve bahçelerinde ve çayırlarda da görülebilirler. Küçük böcekleri (sinekler, karıncalar, diğer küçük örümcekler, çekirgeler, hamamböcekleri vb.) ve diğer küçük eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Üreme: Dişiler, ağlarının içinde veya yakınında, korunaklı bir yere ipekten yapılmış yumurta keseleri bırakırlar. Yumurta kesesi genellikle beyaz veya küresel şekilli olup, ağa sabitlenir. Yugoslavya'nın eski ülkelerinde örümcek yavruları yaz sonunda yumurtadan çıkar, kışı uyku halinde geçirir ve bir sonraki yaz başında yetişkinliğe ulaşır. Bir dişi bir yumurta kesesi bırakabilir ve ortalama 65 yumurta içerebilir.
Habitat Tercihi: Kuru, sıcak ve az rahatsız edilen doğal ortamları tercih ederler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Steatoda paykulliana da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Steatoda cinsi, "yalancı karadul" olarak bilinir ve zehirleri genellikle Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) kadar tehlikeli değildir. Steatoda paykulliana'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı çok düşüktür; genellikle ezildiklerinde veya sıkıştıklarında savunma amaçlı ısırırlar. Isırık, genellikle lokal ağrı, şişlik ve kızarıklık ile kendini gösterir. Nadiren, baş ağrısı, mide bulantısı veya uyuşukluk gibi hafif sistemik semptomlar görülebilir, ancak bunlar genellikle kendiliğinden geçer. Zehir, nörotoksinler içerir ancak etkileri genellikle daha tehlikeli örümcek türlerine göre hafiftir. Fangları insan derisini derinden delmekte genellikle zorlanır. Ölümcül bir vaka bildirilmemiştir ve genel olarak insanlar için yaşamı tehdit eden bir risk oluşturmaz.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Steatoda paykulliana da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Arı sokmasına benzer geçici bir ağrı, lokal şişlik ve kızarıklık. Semptomlar genellikle 1 ila 12 saat sürer, nadiren 24 saati aşar.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
araneae - Steatoda paykulliana - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/969/Steatoda_paykulliana (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157583 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
Spider Identification & Pictures - Steatoda paykulliana: Türün coğrafi dağılımı, yaşam alanı ve temel ayırt edici özellikleri.
Kaynağa Erişim: https://spiderid.com/spider/theridiidae/steatoda/paykulliana/ (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
Picture Insect - Mediterranean false black widow (Steatoda paykulliana): Türün zehirli olup olmadığı, etkileri ve genel özellikleri.
Kaynağa Erişim: https://pictureinsect.com/harmful/Steatoda-paykulliana.html (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
CURRENT RESEARCH WEB - Biology of the Theridiid Spider Steatoda Paykulliana (Walckamaer) When Fed on: Türün biyolojisi, yaşam döngüsü ve avlanma alışkanlıkları hakkında bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://www.curresweb.com/mejas/mejas/2014/96-99.pdf (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).