Steatoda nobilis
Steatoda nobilis, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Steatoda cinsi, genellikle "yalancı karadullar" olarak adlandırılır çünkü bazen zehirli karadul örümcekleriyle (Latrodectus spp.) karıştırılabilirler. Steatoda nobilis özellikle "asil yalancı karadul" veya "büyük yalancı karadul" olarak da bilinir ve son yıllarda Avrupa'da ve diğer bölgelerde medyanın dikkatini çeken türlerden biridir.
Steatoda nobilis, Theridiidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1875 yılında Thorell tarafından tanımlanmıştır. "Nobilis" tür adı Latince'de "asil" veya "soylu" anlamına gelir ve bu örümceğin diğer Steatoda türlerine göre daha iri boyutu ve bazen daha belirgin deseni nedeniyle verilmiş olabilir.
Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım
Taksonomik Konum
Steatoda nobilis'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:
- Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
- Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
- Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
- Cins (Genus): Steatoda Sundevall, 1833
- Tür (Species): Steatoda nobilis (Thorell, 1875)
Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu
Steatoda nobilis, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre doğal olarak Makaronozya (Kanarya Adaları ve Madeira) kökenlidir. Ancak, insanlar aracılığıyla yapılan ticaret ve taşımacılık (özellikle muz ithalatı ile) sayesinde dünyanın birçok yerine yayılarak istilacı bir tür haline gelmiştir. Günümüzde Avrupa'nın büyük bir kısmında (özellikle İngiltere ve İrlanda'da), ABD, Şili, Ekvador, Kolombiya ve St. Helena gibi birçok bölgede yerleşmiş durumdadır.
Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yayılışı doğrulanmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan bir türdür. Son yıllarda Türkiye'deki gözlemlerle bu türün varlığı teyit edilmiş olsa da, ülkedeki yayılış alanı ve popülasyon yoğunluğu üzerine daha fazla araştırma yapılması gerekebilir.
Fiziksel Özellikler
- Boyut: Steatoda nobilis orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
- Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 9.5 ila 14 mm arasındadır. Karnı oldukça dolgun ve parlak olabilir.
- Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 7.8 ila 10.6 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçük olabilir.
- Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, parlak, koyu renkli gövdesi ve karın üzerindeki belirgin deseniyle tanınır.
- Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) parlak koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renkte olup, bazen ortasında daha açık bir bant bulunabilir. Bacaklar da aynı koyu renkte olup, genellikle daha soluk renkli bantlarla segmentlenmiştir.
- Karın (Opisthosoma): Karın genellikle oval, şişkin ve parlak koyu kahverengiden siyaha yakın bir renkte olup, üzerinde belirgin, krem rengi, sarımsı veya açık kahverengi bir desen bulunur. Bu desen, genellikle bir kurukafa şeklini andıran açık renkli bir orta leke ile bunun arkasında yatay veya V şeklinde çizgiler veya lekelerden oluşur. Bu deseni nedeniyle bazen "kurukafa örümceği" olarak da anılır. Yan taraflarda da soluk renkli noktalar bulunabilir.
- Ayırt Edici Özellikler: Karnındaki belirgin kurukafa benzeri desen ve genel olarak diğer Steatoda türlerine göre daha iri boyutu bu türün görsel olarak tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Karadul örümcekleriyle karıştırılabilse de, Steatoda nobilis'in kırmızımsı kum saati deseni yoktur. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Steatoda nobilis, son yıllarda kamuoyunun dikkatini çeken ve özellikle karın sırtındaki ayırt edici deseniyle bilinen bir 'yalancı karadul' türüdür. Doğal yaşam alanının dışına insanlar tarafından taşınarak küresel bir yayılım göstermiştir. Bu örümcekler genellikle kapalı alanlarda, evlerde ve binalarda yaşayarak sinekler, diğer örümcekler ve hatta bazen kertenkeleler veya küçük fareler gibi daha büyük avları avlarlar. Zehirleri insanlar için nadiren ciddi sorunlara yol açar ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınma eğilimindedirler."
Yaşam Biçimi ve Habitat
- Yaşam Tarzı: Steatoda nobilis, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Oldukça güçlü ve yapışkan ipekten oluşan düzensiz, üç boyutlu ağlar kurarlar. Ağlar, genellikle avlarının takılmasını sağlamak için zemine yakın yerlerde, köşelerde veya yarık ve çatlaklarda bulunur.
- Avlanma Davranışı: Bu örümcekler genellikle insan yapımı yapılarla ilişkilidir. Evlerde, garajlarda, kulübelerde, pencerelerin ve kapıların etrafında, çitlerde ve dış binalarda sıkça bulunurlar. Doğal ortamlarında ise ağaç kabuklarının altında veya kayalık alanlarda yaşayabilirler. Ağlarına takılan sinekler, karıncalar, hamamböcekleri, diğer örümcekler ve hatta bazen küçük sürüngenler veya kemirgenler gibi çeşitli avları yakalayabilirler. Avlarını, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
- Üreme: Dişiler, ağlarının içinde veya yakınında, korunaklı bir yere ipekten yapılmış yumurta keseleri bırakırlar. Bir dişi yaşamı boyunca birkaç yumurta kesesi üretebilir. Yetişkin bireylere genellikle yıl boyunca rastlanabilir.
- Habitat Tercihi: Kuru, karanlık, korunaklı ve az rahatsız edilen yerleri tercih ederler. Bu durum onları evlerin içinde veya çevresinde sıkça görülen türlerden biri yapar. Özellikle kış aylarında soğuktan korunmak için evlere girebilirler.
Zehir ve Tıbbi Önem
- Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Steatoda nobilis de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
- İnsanlar İçin Tehlikesi: Steatoda cinsi, "yalancı karadul" olarak bilinir ve zehirleri genellikle Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) kadar tehlikeli değildir. Ancak, Steatoda nobilis türünün ısırıkları, bazı diğer Steatoda türlerine göre daha belirgin ve ağrılı reaksiyonlara neden olabilir. Isırık olasılığı düşüktür; genellikle ezildiklerinde veya sıkıştıklarında ısırırlar. Isırık, genellikle arı sokmasına benzer bir ağrı ve lokal şişlik, kızarıklık ile kendini gösterir. Nadiren, daha şiddetli reaksiyonlar (örneğin şiddetli ağrı, genişleyen şişlik, uyuşma, mide bulantısı, baş ağrısı, yorgunluk gibi sistemik belirtiler) görülebilir, ancak bunlar genellikle hafif ve kendiliğinden geçen semptomlardır. Çok nadir durumlarda ikincil bakteriyel enfeksiyonlar meydana gelebilir. Ölümcül bir vaka bildirilmemiştir ve genel olarak insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Steatoda nobilis'in zehri, avladığı küçük hayvanlar üzerinde etkilidir ve insanlar için nadiren ciddi sorunlara yol açar. Medyadaki abartılı haberlerin aksine, bu örümceklerin ısırıkları genellikle bir arı veya eşek arısı sokmasından daha kötü değildir. Doğal ekosistemdeki rolü, zararlı böceklerin popülasyonunu kontrol etmektir ve bu açıdan faydalıdır. İnsanlarla temastan kaçınma eğilimindedirler ve çoğu ısırık, örümceğin kendini savunması veya yanlışlıkla temas etmesi sonucu gerçekleşir."
- Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Arı sokmasına benzer lokal ağrı, şişlik, kızarıklık. Nadiren hafif mide bulantısı, baş ağrısı, yorgunluk gibi sistemik semptomlar. Genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
- Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer, kötüleşir veya şiddetli sistemik reaksiyonlar (nefes darlığı, göğüs ağrısı vb.) görülürse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.
Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
- Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- araneae - Steatoda nobilis - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/8093/Steatoda_nobilis (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
- Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157583 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
- Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- Spider Recording Scheme - Summary for Steatoda nobilis (Araneae): Türün ekolojisi, habitatı ve Birleşik Krallık'taki yayılışı hakkında detaylı bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Steatoda+nobilis (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- Independent Türkçe - İstilacı örümceğin bir fareyi yediği anlar kameralara yansıdı: Steatoda nobilis'in avlanma yetenekleri ve istilacı tür olma durumu hakkında bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://www.indyturk.com/node/615036 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- Karınca Çiftliğim - Türkiye'deki Steatoda cinsi örümcekler: Steatoda nobilis'in Türkiye'deki varlığına dair tartışmalar ve bilgiler.
- Kaynağa Erişim: https://karincaciftligim.com/threads/turkiyedeki-steatoda-cinsi-orumcekler.16177/page-2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- https://www.flickr.com/photos/m-a-r-t-i-n/18476684753/










