Steatoda bipunctata
Steatoda bipunctata, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Steatoda cinsi, genellikle "yalancı karadullar" olarak adlandırılır ve bu tür, "tavşan kulübesi örümceği" veya "iki benekli örümcek" olarak da bilinir.
Steatoda bipunctata, Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1758 yılında Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. "Bipunctata" tür adı Latince'de "iki noktalı" anlamına gelir ve bu örümceğin karnındaki karakteristik iki belirgin koyu lekeye atıfta bulunur.
Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım
Taksonomik Konum
Steatoda bipunctata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:
- Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
- Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
- Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
- Cins (Genus): Steatoda Sundevall, 1833
- Tür (Species): Steatoda bipunctata (Linnaeus, 1758)
Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu
Steatoda bipunctata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Kuzey Amerika, Avrupa, Türkiye, Kafkasya, İran, Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Özellikle Avrupa'da ve Kuzey Amerika'da yaygındır ve sıklıkla insan yapımı yapılara yakın yerlerde bulunabilir.
Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, birçok farklı ilden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye genelinde, farklı iklim ve coğrafi özelliklere sahip birçok habitatında yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir.
Fiziksel Özellikler
- Boyut: Steatoda bipunctata küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
- Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4.5 ila 7 mm arasındadır. Karnı dolgun ve yuvarlak olabilir.
- Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 5.5 mm arasındadır. İşaretleri ve renkleri dişilerle hemen hemen aynıdır, ancak erkekler daha ince ve dar bir yapıya sahip olabilir.
- Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, özellikle karın deseniyle tanınır.
- Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) kırmızımsı kahverengiden siyaha yakın kahverengiye kadar değişen renkte olabilir. Bacaklar açık-koyu halkalı veya bantlıdır.
- Karın (Opisthosoma): Karın genellikle kırmızımsı kahverengiden siyah-kahverengiye kadar değişen renkte olup, ön kısmında ince, açık renkli bir bant ve bazen daha soluk, ortada bir bant bulunur. En belirgin özelliği, karnın üst (dorsal) kısmında genellikle belirgin olan iki koyu benektir. Karnın alt (ventral) tarafında ise "sonsuzluk işareti"ne benzer ilginç bir desen bulunabilir. Dişi karınları genellikle açık kahverengi ve parlak olabilir.
- Ayırt Edici Özellikler: Karnındaki iki belirgin koyu nokta bu türün görsel olarak tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Ancak, Steatoda cinsindeki diğer türlerle olan benzerlikler nedeniyle, kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Steatoda bipunctata, adını karın bölgesindeki 'iki noktadan' alan, yaygın bir 'yalancı karadul' türüdür. Bu örümcekler genellikle insan yapımı binalarda, bodrum katlarında, kulübelerde ve ahşap yığınları arasında yaşarlar. Koyu renkli vücutları ve belirgin karın desenleri, onları diğer Theridiidae türlerinden ayırmada yardımcı olur. Küçük böcekleri avlayarak ekosistemde faydalı bir dengeleyici rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınma eğilimindedirler."
Yaşam Biçimi ve Habitat
- Yaşam Tarzı: Steatoda bipunctata, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağları genellikle köşelerde veya korunmuş, karanlık ve nemli alanlarda bulunur.
- Avlanma Davranışı: Bu örümcekler, kayalar, ağaçlar ve binalar gibi çeşitli habitatlarda bulunabilirler. Özellikle bodrumlar, kulübeler, garajlar, pencerelerin köşeleri, odun yığınları ve evlerin dış cepheleri gibi insan yapımı yapılara yakın yerlerde yaygındırlar. Dağlarda 2000 metreye kadar yüksekliklerde de görülebilirler. Küçük böcekleri ve diğer küçük eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
- Üreme: Dişiler, ağlarının içinde ipekten yapılmış yumurta keseleri bırakırlar. Yetişkin erkekler genellikle Temmuz'dan Kasım'a kadar bulunur. Yetişkin dişiler yıl boyunca bulunabilir, ancak sayıları erkeklerle aynı zamanda zirve yapar. Erkeklerin bir yıl yaşadığı ve çiftleşmeden sonra öldüğü düşünülürken, dişilerin iki yılda yetişkin hale geldiği ve üçüncü bir yıla kadar hayatta kalabileceği belirtilmiştir. Erkekler ortalama 18-21 haftada, dişiler ise 24-27 haftada yetişkinliğe ulaşır.
- Habitat Tercihi: Çoğunlukla insan yerleşimlerinin yakınında bulunurken, doğal ortamlarında da kayalar ve ağaçlar üzerinde yaşayabilirler.
Zehir ve Tıbbi Önem
- Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Steatoda bipunctata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
- İnsanlar İçin Tehlikesi: Steatoda cinsi, "yalancı karadul" olarak bilinir ve zehirleri genellikle Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) kadar tehlikeli değildir. Steatoda bipunctata'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Steatoda bipunctata da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
- Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Semptomlar genellikle 1 ila 12 saat sürer ve nadiren 24 saati aşar. Bazen mide bulantısı, baş ağrısı ve uyuşukluk gibi hafif sistemik belirtiler de görülebilir, ancak bunlar kendiliğinden geçer.
- Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.
Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
- Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- araneae - Steatoda bipunctata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/98/Steatoda_bipunctata (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
- Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157640 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
- Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- ArachnoPhoto - Steatoda bipunctata (Linnaeus, 1758): Türün görsel ve fiziksel özellikleri hakkında ek bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://www.arachnophoto.com/en/theridiidae-2/steatoda-bipunctata/ (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- Picture Insect - Steatoda bipunctata - Rabbit hutch spider: Türün zehirli olup olmadığı ve insanlara etkisi hakkında bilgiler.
- Kaynağa Erişim: https://pictureinsect.com/wiki/Steatoda_bipunctata.html (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- Natural History Museum - How dangerous are false widow spiders?: Yalancı karadul örümceklerinin tıbbi önemi hakkında genel bilgiler.
- Kaynağa Erişim: https://www.nhm.ac.uk/discover/how-dangerous-are-false-widow-spiders.html (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
- https://www.flickr.com/photos/micks-wildlife-macros/5477088793/










