Steatoda albomaculata

Steatoda albomaculata, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Steatoda cinsi, genellikle "yalancı karadullar" olarak adlandırılır çünkü bazen zehirli karadul örümcekleriyle (Latrodectus spp.) karıştırılabilirler.

Steatoda albomaculata, Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1778 yılında De Geer tarafından tanımlanmıştır. "Albomaculata" tür adı Latince'de "beyaz benekli" anlamına gelir ve bu örümceğin karnındaki karakteristik beyaz veya sarımsı lekelere veya desenlere atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Steatoda albomaculata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Steatoda Sundevall, 1833
Tür (Species): Steatoda albomaculata (De Geer, 1778)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Steatoda albomaculata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Kuzey Amerika, Avrupa, Kuzey Afrika, İsrail, Kazakistan, İran, Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Özellikle Avrupa'da yaygın olarak bulunur ve Güney Avrupa'da daha bol olduğu belirtilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Marmara, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri gibi farklı bölgelerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye genelinde, farklı iklim ve coğrafi özelliklere sahip birçok habitatında yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Steatoda albomaculata küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5.5 ila 7 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 6 mm arasındadır. Erkeklerin işaretleri ve renkleri dişilerle hemen hemen aynıdır.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, özellikle karın deseniyle tanınır.
Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renkte olup, ince kırışıklıklara sahip olabilir. Sternum (göğüs plakası) da koyu kahverengi veya siyahtır. Çeliserler (ağız parçaları) parlak kahverengi ve oldukça sağlamdır. Bacaklar koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renkte olup, tüm segmentlerin uç kısımları bazen daha açık kahverengi olabilir. Bacaklar da sağlam yapılıdır.
Karın (Opisthosoma): Karın genellikle neredeyse siyah renkte olup, üzerinde karakteristik beyaz, sarımsı veya kırmızımsı bir desen bulunur. Bu desen, karnın ön kısmında beyaz veya sarı bir bant ve üst kısımda bazen birleşebilen beyaz veya sarı lekeler şeklinde olabilir.
Ayırt Edici Özellikler: Karnındaki belirgin beyaz/sarımsı benekler veya bantlar bu türün görsel olarak tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Ancak, Steatoda cinsindeki diğer türlerle olan benzerlikler nedeniyle, kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Steatoda albomaculata, Türkiye'de yaygın olarak görülen ve karın bölgesindeki özgün beyaz veya sarı lekelerle tanınan bir 'yalancı karadul' türüdür. Bu örümcekler, genellikle kuru ve seyrek bitki örtüsüne sahip alanlarda, taşlık zeminlerde ağlarını kurarak yaşarlar. Karınlarındaki bu belirgin desen, onları diğer Theridiidae türlerinden ayırmada önemli bir karakterdir. Küçük böcekleri avlayarak doğal dengeye katkıda bulunurlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınma eğilimindedirler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Steatoda albomaculata, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağları genellikle yer seviyesinde, bitki örtüsü arasında veya taşların etrafında kurulur.
Avlanma Davranışı: Ana habitatı kuru fundalıklar ve seyrek bitki örtüsüne sahip taşlık zeminlerdir. Ayrıca fundalıklardaki yanmış alanlarla da ilişkilidirler; yangından sonraki 2 ila 4 yıl içinde maksimum yoğunluklara ulaşır ve sonra yaklaşık sekiz yıl boyunca azalır. Bataklık ve çakıllı sırtlarda da bulunabilirler. Ağlarını genellikle Ulex minor (pırnal çalısı) gibi alçak bitkilerin sapları arasına, çim kümelerinin etrafına veya büyük taşlar ile zemin arasına örerler. Ana avları böcekler ve karıncalardır. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Üreme: Dişiler, genellikle 30 ila 50 yumurta içeren bir yumurta kesesi bırakır ve bu keseyi toprakla kaplarlar. Yetişkin bireylere Nisan'dan Ekim'e kadar rastlanabilir; Mayıs-Haziran ve Ağustos-Eylül ayları arasında bir zirve gözlemlenir.
Habitat Tercihi: Bu tür, kuru ve güneşli yerlerdeki seyrek bitki örtüsünü, dağlarda 2600 metreye kadar olan yüksek rakımları tercih eder.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Steatoda albomaculata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Steatoda cinsi, "yalancı karadul" olarak bilinir ve zehirleri genellikle Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) kadar tehlikeli değildir. Steatoda albomaculata'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Steatoda albomaculata da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
araneae - Steatoda albomaculata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/99/Steatoda_albomaculata (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157583 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme - Summary for Steatoda albomaculata (Araneae): Türün ekolojisi ve Birleşik Krallık'taki yayılışı hakkında detaylı bilgi.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Steatoda+albomaculata (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
ArachnoPhoto - Steatoda albomaculata (De Geer, 1778): Türün görsel ve fiziksel özellikleri hakkında ek bilgi.
Kaynağa Erişim: https://www.arachnophoto.com/en/theridiidae-2/steatoda-albomaculata/ (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).