Soricidae
Genel Özellikler ve Ekoloji
Soricidae, Eulipotyphla takımına ait küçük memelileri kapsayan bir ailedir ve dünya genelinde yaygındır. Bu aileye ait türler genellikle 3–15 cm boyunda ve 2–20 gram ağırlığındadır. Tüyleri çoğunlukla kahverengi, gri veya kırmızımsı tonlardadır; karın kısmı daha açık renklidir. Sivri burunları, küçük gözleri ve keskin dişleri ile böcek ve küçük omurgasızları avlamaya adapte olmuşlardır. Türler gececil olup, toprak yüzeyine yakın yaşam sürer. Habitat olarak ormanlık alanlar, çalılıklar, taşlık bölgeler, otlaklar ve tarım alanları tercih edilir. Soricidae üyeleri, ekosistemde böcek popülasyonunu kontrol ederek önemli bir rol üstlenir. Türlerin çoğu ZEHİRLİ DEĞİLDİR, ancak bazı türlerin tükürükleri avlarını geçici olarak felç edici enzimler içerebilir.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Eulipotyphla
Aile (Family): Soricidae
Önemli Cinsler (Genera): Sorex, Crocidura, Neomys, Blarina, Cryptotis
Davranış ve Üreme
Soricidae üyeleri çoğunlukla gece aktiftir ve gündüzleri yaprak altları, taş araları veya çalılık diplerinde gizlenir. Üreme dönemi ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında 2–10 yavru doğurabilir. Yavrular gözleri kapalı ve tüyleri kısa doğar; anne yavruları besler ve korur. Türler hızlı büyüme gösterir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Bazı türler kış uykusuna yatmaz, ancak soğuk dönemlerde aktivitelerini azaltırlar.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’ne göre Soricidae üyelerinin çoğu “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Habitat kaybı, pestisit kullanımı ve tarım faaliyetleri bazı popülasyonları olumsuz etkileyebilir. İnsanlarla ilişkisi genellikle olumludur; bahçe ve tarım alanlarında böcekleri kontrol ederek fayda sağlarlar. İnsanlara doğrudan zarar vermezler, toksik değildirler.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Soricidae üyeleri küçük boyutları ve hızlı hareketleri nedeniyle halk arasında “kurnaz ve çevik” olarak kabul edilmiştir. Anadolu’da sinek farelerinin görünümleri uğursuzluk getirebileceği düşüncesiyle ilişkilendirilse de, ekosistemde böcek kontrolü sağladıkları için faydalı kabul edilirler. Bazı yörelerde yuvalarının bulunması iyi tarım yılı işareti olarak değerlendirilmiştir.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Tüm küçük memeliler zararlıdır ve ısırıkları tehlikelidir; sinek farelerinin zehri vardır.
Doğru Bilinenler: Soricidae üyeleri çoğunlukla zararsızdır, toksik değildir ve insanlara doğrudan zarar vermez; yalnızca böcek ve küçük omurgasızları avlarlar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Hutterer, R. (2005). Order Soricomorpha. In D. E. Wilson & D. M. Reeder (Eds.), Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (pp. 220–311). Johns Hopkins University Press.
Amori, G., & Hutterer, R. (2021). Soricidae. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Nowak, R. M. (1999). Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press.
Fotoğraf: https://tr.wikipedia.org/wiki/Sivri_faregiller#/media/Dosya:Neomys_anomalus.jpg
