Crocidura arispa
Genel Özellikler ve Ekoloji
Crocidura arispa, Türkiye’nin özellikle güneydoğu ve doğu bölgelerinde, aynı zamanda Orta Doğu’da yaygın olarak bulunan küçük bir memelidir. Vücut uzunluğu 5–7 cm, kuyruk uzunluğu 3–4,5 cm ve ağırlığı 4–8 gram arasındadır. Sırt kısmı kahverengimsi veya grimsi, karın kısmı daha açık renklidir. Sivri burun ve keskin dişleri böcek ve küçük omurgasızları avlamaya uygundur. Gececil bir türdür ve yaprak altları, taş araları veya çalılık diplerinde saklanır. Habitat olarak nemli ormanlık alanlar, çalılıklar, taşlık bölgeler ve tarım alanları tercih edilir. Ekosistemde böcek popülasyonunu kontrol ederek önemli bir rol oynar. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Eulipotyphla
Aile (Family): Soricidae
Cins (Genus): Crocidura
Tür (Species): Crocidura arispa (Miller, 1900)
Davranış ve Üreme
Crocidura arispa gece aktiftir ve gündüzleri yaprak altları, taş araları veya çalılık diplerinde gizlenir. Üreme dönemi ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında 2–7 yavru doğurur. Yavrular gözleri kapalı ve tüyleri kısa doğar; anne yavruların bakımını üstlenir. Yavrular hızlı bir gelişim gösterir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Kış uykusuna yatmaz, ancak soğuk dönemlerde aktivitelerini azaltır.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Habitat kaybı, tarımsal pestisitler ve arazi değişiklikleri bazı popülasyonları olumsuz etkileyebilir. İnsanlarla ilişkisi olumludur; bahçe ve tarım alanlarında böcekleri kontrol ederek ekosisteme fayda sağlar. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Crocidura arispa gibi küçük sinek fareleri halk arasında çevik ve kurnaz olarak kabul edilmiştir. Anadolu’da küçük böcekçil memelilerin uğursuzluk getirebileceğine dair inanışlar olsa da, ekosistemde faydalı oldukları bilinmektedir. Avrupa folklorunda küçük kemirgenler, doğal dengeyi koruyan hayvanlar olarak betimlenir.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Küçük memelilerin hepsi zararlıdır ve ısırıkları tehlikelidir; bazıları zehirlidir.
Doğru Bilinenler: Crocidura arispa tamamen zararsızdır, toksik değildir ve insanlara doğrudan zarar vermez; yalnızca böcek ve küçük omurgasızları avlar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Hutterer, R. (2005). Order Soricomorpha. In D. E. Wilson & D. M. Reeder (Eds.), Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (pp. 220–311). Johns Hopkins University Press.
Amori, G., & Hutterer, R. (2021). Crocidura arispa. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Nowak, R. M. (1999). Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press.
