Scomber scombrus

Scomber scombrus, genellikle Atlantik Uskumrusu veya sadece Uskumru olarak bilinen, Scombridae familyasına ait ticari açıdan en önemli balık türlerinden biridir. Hızlı hareket eden, büyük sürüler halinde dolaşan pelajik bir balıktır.

1. Genel Bilgiler ve Fiziksel Özellikler

Yaygın İsimler: Atlantik Uskumrusu, Adi Uskumru, Boston Uskumrusu.
Boyut: Ortalama uzunluğu 30 cm civarında olup, maksimum 60 cm uzunluğa ve 3.4 kg ağırlığa ulaşabilir. 17 yıla kadar yaşayabilir.
Ayırt Edici Özellikler:
Vücut Şekli: İnce, aerodinamik ve füze benzeri bir gövdeye sahiptir, bu da onu çok hızlı bir yüzücü yapar. Kuyruk yüzgeci derin çatallıdır.
Renk ve Desen: Sırtı parlak çelik mavisi renkte olup, üzerinde yanlara doğru uzanan 23 ila 33 adet koyu, dalgalı, dikey çizgi bulunur. Karın bölgesi ise gümüşi-beyaz veya sarımsı beyazdır ve çizgisizdir.
Yüzgeçler: İki ayrı dikenli sırt yüzgeci ve arkasında 5-6 adet küçük sırt yüzgeci (finlet) ile kuyruk yüzgecine yakın 5 adet küçük anal yüzgeç (finlet) bulunur.
Önemli Not: Scomber scombrus'un diğer uskumru türlerinden (örneğin Scomber japonicus) farkı, yüzme kesesinin (swim bladder) olmamasıdır. Bu nedenle, suda batmamak ve oksijen almak için sürekli hareket etmek zorundadır.

2. Habitat, Dağılım ve Ekoloji

Dağılım: Kuzey Atlantik Okyanusu'nun ılıman sularında yaygındır.
Doğu Atlantik'te: İzlanda ve Norveç'ten Moritanya'ya, ayrıca Akdeniz ve Karadeniz'de bulunur.
Batı Atlantik'te: Kanada'daki Labrador'dan ABD'deki Kuzey Carolina'ya kadar uzanır.
Habitat: Pelajik-neritik bir balıktır, yani kıta sahanlığı üzerindeki açık sularda bulunur. Genellikle yüzeye yakın ve 200 metre derinliğe kadar olan sularda görülür, ancak 1000 metreye kadar inebilir.
Göç: Mevsimsel olarak göç eden bir türdür.
Yaz/Bahar: Kıyıya ve yüzeye daha yakın (daha sığ) sularda, ılıman sıcaklık aralığında (genellikle 8∘C üzerinde) beslenmek için toplanırlar.
Sonbahar/Kış: Daha derin ve güneydeki (daha sıcak) sulara, kıta sahanlığının kenarlarına göç ederler.
Beslenme: Gün boyunca aktif olan avcılardır. Diyeti temel olarak zooplankton (özellikle kopepodlar ve kril) ve küçük kabuklular ile balık larvaları ve küçük balıklardan oluşur.
Davranış: Büyük ve yoğun sürüler (shoals) oluştururlar. Bildirilen sürüler 9 km uzunluğa ve 4 km genişliğe ulaşabilir. Bu büyük sürüler, balıkçılar için önemli bir hedef oluşturur.

3. Üreme ve Koruma Durumu

Üreme: Kısmi yumurtlayıcılardır (batch spawner), yani üreme mevsimi boyunca yumurtalarını birden fazla kez bırakırlar. Dişi, büyüklüğüne bağlı olarak 200.000 ila 2 milyon arasında yumurta bırakabilir.
Zamanlama: Kuzeydoğu Atlantik'te üreme, güneyde Akdeniz'de Ocak ayında başlayıp kuzeyde İskandinavya açıklarında Temmuz ayına kadar devam eden uzun bir süreçtir.
Alan: Yumurtlama, genellikle kıyıdan 10-30 mil açıkta, düşük tuzluluk oranı olmayan sularda ve 9−14∘C arasındaki su sıcaklıklarında gerçekleşir.
Ticari Önemi: Dünyanın dört bir yanındaki ticari balıkçılık için hayati derecede önemli bir türdür. Taze, dondurulmuş, tütsülenmiş ve konserve olarak pazarlanır. Sportif balıkçılık için de popülerdir.
Koruma Durumu:
Stok Durumu: IUCN Kırmızı Listesi'nde belirtilen küresel bir durumu olmamakla birlikte, ticari önemi nedeniyle bölgesel stokları yakından izlenmektedir. Örneğin, bazı Kuzeybatı Atlantik stokları aşırı avlanmış olarak değerlendirilmekle birlikte, balıkçılık oranları popülasyon artışını teşvik edecek şekilde yönetilmektedir (ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne (NOAA) göre). Kuzey Denizi stoku 1960'larda aşırı avlanma nedeniyle ciddi şekilde düşüş yaşamıştır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi