Neottiura herbigrada

Neottiura herbigrada, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Neottiura cinsi, genellikle bitki örtüsü arasında ağ kuran ve karınlarında belirgin desenler taşıyan türleri içerir.

Neottiura herbigrada, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1872 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır. "Herbigrada" tür adı Latince'de "otlarda yürüyen" veya "bitki örtüsünde yaşayan" anlamına gelen "herba" (ot, bitki) ve "gradus" (adım, yürüyüş) kelimelerinden türetilmiştir. Bu isim, örümceğin tipik olarak alçak bitki örtüsünde veya otlaklarda yaşam alanını bulmasına atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Neottiura herbigrada'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Neottiura Menge, 1868
Tür (Species): Neottiura herbigrada (Simon, 1873)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Neottiura herbigrada, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Avrupa, Kuzey Afrika, Kafkasya, Orta Asya, Rusya (Uzak Doğu hariç), Çin, Kore ve Japonya'yı içeren geniş bir coğrafyayı kapsar. Özellikle Avrupa'da yaygın olarak bulunan türlerden biridir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Artvin, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Denizli, Edirne, Erzincan, Eskişehir, Giresun, Isparta, İstanbul, İzmir, Karabük, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Nevşehir, Niğde, Sakarya, Samsun, Sinop, Tekirdağ, Tokat, Trabzon ve Yozgat gibi çok çeşitli illerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye genelinde, farklı iklim ve coğrafi özelliklere sahip birçok habitatında yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 4.5 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2 ila 3.5 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçüktür.
Gövde Yapısı ve Renk: Neottiura herbigrada, genellikle belirgin karın desenleriyle tanınır.
Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle kahverengimsi veya kırmızımsı kahverengidir, ortasında daha koyu bir şerit veya kenarlara doğru koyu bantlar bulunabilir. Sternum (göğüs plakası) da kahverengimsi veya koyu renklidir.
Karın (Opisthosoma): Karın genellikle oval ve parlak bir görünüme sahiptir. Renklenmesi oldukça değişkendir: açık kahverengiden siyaha kadar değişebilir. En belirgin özelliği, karnın dorsal (üst) kısmında bulunan bir çift (iki adet) büyük, koyu, genellikle beyaz veya sarımsı kenarlı benek veya lekedir. Bu lekeler, genellikle karının arka kısmına doğru yerleşmiştir ve "iki benekli" anlamına gelen "bimaculata" türüne benzerlik gösterebilir. Ancak N. herbigrada'nın desenleri ve genel renk tonu N. bimaculata'dan farklı olabilir. Bazı bireylerde bu beneklerin etrafında daha karmaşık desenler veya ek lekeler de görülebilir.
Bacaklar: Bacaklar genellikle açık kahverengi veya sarımsı kahverengidir ve üzerinde koyu bantlar veya halkalar bulunabilir.
Ayırt Edici Özellikler: Karın üzerindeki iki belirgin koyu, beyaz kenarlı benek ve bacaklardaki bantlar, türün görsel olarak tanınmasında yardımcı ipuçlarıdır. Ancak, tür içi varyasyonlar ve Neottiura bimaculata gibi benzer türlerle karışma potansiyeli nedeniyle, kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Neottiura herbigrada, adından da anlaşılacağı gibi, otluk alanlarda ve alçak bitki örtüsünde sıkça rastlanan küçük bir Theridiidae türüdür. Karın üzerindeki belirgin iki leke, onu diğer türlerden ayırmada önemli bir ipucudur ancak renk varyasyonları ve benzer türlerin varlığı nedeniyle saha teşhisi bazen yanıltıcı olabilir. Bu örümcekler, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde aktif bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınırlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Neottiura herbigrada, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağlarını genellikle yere yakın, alçak bitki örtüsünde, otlar veya çalılar arasında kurarlar.
Avlanma Davranışı: Ağlarını otların, kısa bitkilerin veya çalıların arasına, genellikle zemine yakın kurarlar. Küçük böcekleri (sinekler, karıncalar, yaprak bitleri) ve diğer eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, genellikle korunaklı bir yerde, bitki kalıntıları veya yapraklar arasına gizlenmiş küçük, ipekten yapılmış yuvalara yumurta keselerini (kokon) bırakırlar. Yetişkinlere genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında rastlanır.
Habitat Tercihi: Bu tür, adının da belirttiği gibi, özellikle otlaklar, bozkırlar, çalılıklar, tarlaların kenarları, bahçeler, parklar ve yol kenarları gibi bitki örtüsünün bulunduğu yerlerde yaşar. Nemli ve kurak koşullara toleranslıdırlar ve geniş bir ekolojik nişe sahiptirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Neottiura herbigrada da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Neottiura herbigrada da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Neottiura herbigrada da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
araneae - Neottiura herbigrada - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/507/Neottiura_herbigrada (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157702 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
https://www.inaturalist.org/observations/163395426