Mycena aurantiomarginata

Mycena aurantiomarginata

(Latince ad anlamı: “Turuncu kenarlı Mycena” – şapka kenarı ve lamel kenarlarının canlı turuncu renkten dolayı)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Fungi – Mantarlar
• Şube (Divisio): Basidiomycota – Bazidiyumlu mantarlar
• Sınıf (Classis): Agaricomycetes
• Takım (Ordo): Agaricales – Şapkalı mantarlar
• Familya (Familia): Mycenaceae
• Cins (Genus): Mycena
• Tür (Species): Mycena aurantiomarginata (Maire, 1911)

İngilizce Adı ve Türkçe Karşılığı

• İngilizce adı: Orange Edge Bonnet
• Türkçesi (önerilen): Turuncu kenarlı şapkalı mantar veya Turuncu lamel kenarlı Mycena

Tanım ve Morfoloji

Bu küçük ama dikkat çekici mantar, şapka ve lamel kenarlarının parlak turuncu olmasıyla ayırt edilir. Orman içi çürüyen odun ve iğne yapraklar üzerinde yaygındır.

• Şapka: 0.5–2 cm çapında; konik ila çan şeklinde; yüzey kahverengimsi zeytin tonlarında, nemliyken şeffaf çizgili
• Lameller (Gills): Seyrek, altın-turuncu kenarlı; genellikle açık bej ila soluk sarı
• Sap: 3–7 cm uzunluğunda, çok ince, kahverengimsi tabanda yoğun turuncu
• Koku: Zayıf, bazen hafif klor benzeri
• Et: İnce, kırılgan

Habitat ve Ekoloji

• Ekolojik tip: Saprotrof – çürümüş organik maddeleri parçalayarak yaşar
• Habitat: İğne yapraklı ve karışık ormanlarda; çürümüş kütük, yaprak çöpü ve yosunlu alanlar
• Yayılım: Kuzey Yarımküre'de yaygındır; Türkiye'de özellikle Karadeniz ve Marmara bölgelerinde kayıtlıdır
• Mevsim: Sonbaharda yaygındır (Eylül – Kasım)

Zehirlilik Durumu

• Yenilmez
• Küçük boyutu ve ince eti nedeniyle besin değeri taşımaz
• Zehirli olduğuna dair doğrudan bir kayıt yoktur ancak Mycena cinsinde bazı türler mide-bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir
• Bu nedenle tüketilmesi önerilmez

Zehirlenme Semptomları (Olası – raporlanmış değildir ama dikkat edilmelidir)

• Hafif mide bulantısı
• İshal
• Karın ağrısı
• Baş dönmesi
• (Belirtiler varsa başka türle karıştırılmış olabileceği de düşünülmelidir)

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• 112 acil çağrılmalıdır (özellikle çocuk tüketimlerinde)
• Kusturma önerilmez
• Hasta sakin tutulmalı, bol sıvı verilmeli
• Mantar örneği saklanmalı – tanı ve tür tespiti için çok önemlidir
• Gastrointestinal destek ve aktif kömür uygulanabilir
• Zehirlenme şüphesinde karaciğer ve böbrek fonksiyonları takip edilmelidir

Karıştırılabilecek Türler

TürAyırt Edici ÖzellikDurumuMycena leaianaŞapka da canlı turuncu, daha iriYenilmezMycena epipterygiaŞeffaf ve sarımtırak saplıYenilmezGalerina marginataÇok zehirli; kahverengi ve daha kalınÖlümcül zehirli!

Özellikle Galerina türleriyle karıştırma riski nedeniyle doğada toplama önerilmez!

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Renkli ve küçük mantarlar yenilir.
2. Gerçek: Bu tür yenilmez ve yanlış türlerle karıştırılması çok tehlikelidir.
3. Efsane: Lamel kenarı renkliyse bu mantar güvenlidir.
4. Gerçek: Lamel kenarı rengi güven göstergesi değildir.
5. Efsane: Ormanda grup hâlinde çıkan mantarlar yenilir.
6. Gerçek: Bu da geçersizdir; bazı ölümcül türler de koloni hâlinde çıkar.
7. Efsane: Küçük mantarlar masumdur.
8. Gerçek: Gram düzeyinde toksin içeren küçük mantarlar ölüme neden olabilir.
9. Efsane: Bu mantar parlıyor, fosforlu olabilir.
10. Gerçek: Bu türde biyolüminesans (ışık üretimi) bulunmaz.

İlginç Bilgiler

• Lamel kenarlarının bu kadar belirgin turuncu olması, doğada nadir görülen bir özelliktir
• Çok küçük boyutuna rağmen mikroskobik yapısıyla ayırt edilebilir
• Bazı doğa fotoğrafçılarının en sevdiği türlerden biridir
• Mycena cinsi içinde yüzlerce tür vardır ve çoğu gizli güzellikleriyle bilinir
• Nadiren biyolüminesans özelliği taşıyan Mycena türleriyle karıştırılır (örneğin Mycena chlorophos)

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Arora, D. (1986). Mushrooms Demystified
• Jordan, M. (2004). The Encyclopedia of Fungi of Britain and Europe
• Nilson, S. & Persson, O. (1977). Fungi of Northern Europe
• Kaya, A., et al. (2021). Türkiye Orman Ekosistemlerinde Küçük Şapkalı Mantarların Taksonomisi